Thiếu tá Vũ Đức Chính, người hiệu chỉnh ra đa bắn rơi “pháo đài bay” B52

Nhiều lần thoát hiểm khi xe, trạm ra đa bị địch phát hiện mục tiêu

Thiếu tá Vũ Đức Chính (84 tuổi, trú tại thôn Kênh Bối, xã Vân Du, H.Ân Thi, tỉnh Hưng Yên) sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo. Được sự động viên, hỗ trợ từ gia đình và sự cố gắng của bản thân, chàng trai trẻ Vũ Đức Chính cũng hoàn thành chương trình học bậc trung học phổ thông.

Tháng 2/1960, Vũ Đức Chính gia nhập quân ngũ, đóng quân ở Trung đoàn 290, Binh chủng Ra đa, Quân chủng Phòng không-không quân (TP.Vinh, Nghệ An). Sau thời gian huấn luyện tân binh, tháng 6/1960, Vũ Đức Chính được cử đi học sửa chữa ra đa ở TP.Hải Phòng, do Cục Quân giới đứng ra tổ chức giảng dạy.

Năm 1962, sau khi học xong, Vũ Đức Chính trở về Trung đoàn 290, chính thức trở thành một người lính chuyên sửa chữa ra đa.

"Thời chiến tranh, đơn vị của chúng tôi có nhiệm vụ quản lý vùng trời từ phía Bắc cầu Hàm Rồng (Thanh Hóa) đến phía Nam đèo Hải Vân (Đà Nẵng), chức năng là phát hiện vật thể bay của cả ta và địch để kịp thời có phương án tham mưu cho lực lượng phòng không-không quân.

Cả dải đất bắc miền Trung bấy giờ do trung đoàn tôi quản lý có 10 đơn vị ra đa, trải dài từ Thanh Hóa vào đến Quảng Trị. Mỗi đơn vị có khoảng 100 người (cấp tiểu đội). Cả trung đoàn chỉ có 5 thợ sửa chữa ra đa nên việc đi lại rất vất vả do nhân lực ít, địa bàn lại trải dài, máy bay địch liên tục dò mục tiêu, bắn phá điên cuồng", Thiếu tá Vũ Đức Chính nhớ lại.

Nhớ về những kỷ niệm thời chiến, ánh mắt người lính già Vũ Đức Chính như bừng sáng, câu chuyện ông cụ kể như mới xảy ra ngày hôm qua. Người lính già cho hay, học sửa chữa nghề gì cũng cần phải đúc kết kinh nghiệm, có kinh nghiệm thì mới xử lý được những vấn đề phát sinh, nghề sửa chữa ra đa cũng không ngoại lệ. Bình thường ra đa có 3 dạng sóng gồm sóng mét, sóng xen ti mét và sóng cực ngắn, mỗi loại sóng đều có đặc điểm chức năng giống và khác nhau, làm nhiệm vụ cảnh giới, phát hiện mục tiêu dựa vào cự ly khoảng cách và độ cao khác nhau.

Thiếu tá Vũ Đức Chính tiếp tục kể: "Việc nắm được nguyên lý hoạt động của ra đa là rất quan trọng, bởi từ cự ly, khoảng cách xuất hiện trên màn hình ra đa, ta có thể xác định được đó là loại máy bay gì để sử dụng phương án tấn công hay phòng thủ cho phù hợp. Những lúc rảnh, tôi thường trực cùng anh em trắc thủ (người điều khiển ra đa) học hỏi kinh nghiệm.

Ra đa cơ bản bị hỏng hóc do điều kiện thời tiết, hoặc do quá trình vận chuyển, bởi các đơn vị ra đa thời chiến ít khi đặt cố định, phải di chuyển liên tục để tránh bị địch phát hiện, tiêu diệt.

Tôi đã có 2 lần thoát chết trong gang tấc. Năm 1973, khi vừa sửa chữa ra đa bị hỏng xong, đang trực ra đa cùng anh em trắc thủ ở Đức Thọ (Hà Tĩnh) thì trạm ra đa bị trúng tên lửa của máy bay địch, may mắn toàn đơn vị không có ai hy sinh, nhưng trạm ra đa hư hỏng hoàn toàn. Tôi rất là tiếc bởi trong thời chiến, một trạm ra đa rất quan trọng và đắt đỏ.

Một lần khác, xe của tôi vừa di chuyển đến sửa chữa một trạm ra đa, tôi vừa ra khỏi xe thì xe bị trúng tên lửa, cả chiếc xe bị thiêu rụi với rất nhiều thiết bị phục vụ cho việc sửa chữa ra đa cùng nhiều bằng khen, giấy khen của cá nhân tôi còn để ở trên xe".

Người có công hiệu chỉnh ra đa, phát hiện máy bay B52

Trong cuộc đời binh nghiệp, Thiếu tá Vũ Đức Chính đã có hơn 500 lần sửa chữa ra đa, có nhiều trường hợp ra đa bị hỏng hóc nặng, không có phụ tùng để thay thế nhưng Thiếu tá Chính chưa từng "bó tay" một trường hợp nào. Nếu không có thiết bị thay thế thì sẽ tiến hành cải tiến, tự chế ra thiết bị tương tự.

Đặc biệt, năm 1972, ông là người có sáng kiến hiệu chỉnh các thiết bị đồng bộ của ra đa H10 để phát hiện mục tiêu là máy bay B52 ở độ xa mà trước đó ra đa không bắt được. Không trực tiếp chiến đấu nhưng Thiếu tá Chính đã góp phần quan trọng cho Binh chủng Ra đa và lực lượng tên lửa, không quân bắn rơi hàng trăm máy bay Mỹ, trong đó có 34 "pháo đài bay" B52.

Với những đóng góp quan trọng cho sự nghiệp kháng chiến, trong năm 1972, ông được làm hồ sơ xét duyệt phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND, đến năm 1978 thì được Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng chính thức phong tặng.

Cũng trong năm 1978, ông được điều ra Hà Nội công tác trực tiếp ở Binh chủng Ra đa với chức vụ Trạm trưởng trạm sửa chữa ra đa và xe ô tô, máy nổ. Đến năm 1983, Thiếu tá Vũ Đức Chính về nghỉ hưu.