Thúc đẩy phát triển trái phiếu xanh tại Việt Nam

Thống kê của Tổ chức xếp hạng tín nhiệm FiinRatings cho biết, giai đoạn 2016-2024, tổng giá trị phát hành trái phiếu xanh, xã hội và bền vững của Việt Nam đã đạt gần 33,5 nghìn tỷ đồng (tương đương hơn 1,4 tỷ USD). Riêng năm 2024 ghi nhận sự sôi động trở lại với tổng giá trị phát hành gần 6,9 nghìn tỷ đồng, chiếm 1,5% tổng giá trị phát hành trái phiếu doanh nghiệp mới từ đầu năm.

Tuy quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp bền vững của Việt Nam còn khiêm tốn so với các nước trong khu vực như Thái Lan, Malaysia và Philippines, nhưng tốc độ tăng trưởng ấn tượng 171% trong năm 2024 cho thấy tiềm năng to lớn của thị trường này.

Sau giai đoạn trầm lắng, thị trường trái phiếu xanh Việt Nam bất ngờ ghi nhận sôi động trở lại với các đợt phát hành đến từ cả nhóm tài chính và phi tài chính trong năm 2024, đặc biệt là kể từ quý 4/2024. Đáng chú ý, sự chuyển dịch về cơ cấu phát hành, từ tập trung vào khối tài chính ngân hàng sang sự tham gia tích cực của các doanh nghiệp trong nhiều lĩnh vực khác nhau như năng lượng tái tạo, thủy sản bền vững và cơ sở hạ tầng. Điều này phản ánh xu hướng "xanh hóa" đang lan tỏa rộng rãi trong cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam.

Trong trung và dài hạn, thị trường trái phiếu xanh và bền vững Việt Nam dự báo sẽ tiếp tục mở rộng và trở thành kênh huy động vốn quan trọng cho doanh nghiệp. Điều này xuất phát từ nhu cầu chuyển đổi sang nền kinh tế xanh và áp lực từ các thị trường xuất khẩu, cùng mục tiêu Net Zero của Chính phủ vào năm 2050.

Trong bối cảnh thị trường trái phiếu doanh nghiệp nội địa phục hồi mạnh mẽ, nhiều tổ chức, bao gồm các ngân hàng lớn và doanh nghiệp năng lượng tái tạo đã phát hành thành công các đợt trái phiếu xanh.

Điển hình, tháng 11/2024, Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) đã thông báo phát hành thành công 2.000 tỷ đồng trái phiếu xanh; BIDV phát hành thành công 3.000 tỷ đồng để cho vay các dự án thuộc lĩnh vực bảo vệ môi trường và dự án mang lại lợi ích về môi trường.

Ngân hàng Thương mại Cổ phần Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh (HDBank) cũng thông báo phát hành thành công 3.000 tỷ đồng trái phiếu xanh, dựa trên việc tuân thủ tự nguyện nguyên tắc phát hành của Hiệp hội Thị trường vốn quốc tế (ICMA) và Hiệp hội Thị trường tín dụng (LMA). Ngân hàng này cho biết, nguồn vốn huy động từ trái phiếu xanh sẽ được cho vay các dự án đáp ứng được các tiêu chuẩn trong "Khung tài chính bền vững" của HDBank, nhằm góp phần bảo vệ môi trường và thúc đẩy phát triển kinh tế xanh.

Ở nhóm phi tài chính, tháng 11/2024 đánh dấu bước phát triển đáng kể của thị trường trái phiếu xanh Việt Nam khi hai doanh nghiệp lớn lần lượt công bố phát hành thành công. Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển Đa quốc gia I.D.I đã huy động 1.000 tỷ đồng trái phiếu xanh để tài trợ cho chuỗi dự án nuôi trồng và sản xuất cá tra bền vững, ứng dụng công nghệ thân thiện môi trường. 

Cùng thời điểm, Công ty TNHH Nước sạch Hòa Bình-Xuân Mai cũng ghi nhận thành công khi thu về 875 tỷ đồng từ đợt phát hành trái phiếu xanh kỳ hạn 20 năm - mức kỳ hạn dài nhất từ trước đến nay trong khối doanh nghiệp phi tài chính, phục vụ đầu tư hạ tầng nước sạch dài hạn.

Những con số trên cho thấy, phát hành trái phiếu xanh tại Việt Nam đã bước đầu đạt được những thành công về cả giá trị phát hành, chủ thể phát hành và kỳ hạn phát hành. 

Để tăng cường hơn nữa khả năng tiếp cận tín dụng, góp phần giúp các doanh nghiệp chuyển đổi xanh và phát triển bền vững, ông Nguyễn Thanh Sơn, Giám đốc Trung tâm đào tạo, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho rằng, các doanh nghiệp cần chủ động xây dựng chiến lược trong việc xanh hóa hoạt động kinh doanh, đổi mới công nghệ theo hướng công nghệ xanh và tăng cường trách nhiệm xã hội. Điều này vừa tạo ra thế mạnh trong cạnh tranh của doanh nghiệp, vừa hướng tới mục tiêu chung của xã hội là phát triển bền vững, bảo vệ môi trường.

Theo đó, Việt Nam cần gắn kết các chiến lược, kế hoạch phát triển xanh và tài chính xanh với quy hoạch, chiến lược phát triển kinh tế-xã hội; ban hành và áp dụng tiêu chí, tiêu chuẩn môi trường đối với ngành, nghề, lĩnh vực cụ thể, xác định lĩnh vực ưu tiên; có cơ chế, phương thức đánh giá tác động môi trường; có sự hỗ trợ tài chính (thuế, phí, lãi suất... ) cho các sản phẩm, dịch vụ, tiêu dùng xanh; đồng thời có chính sách thu hút nguồn lực tư nhân tham gia đầu tư xanh…

Còn ông Cấn Văn Lực Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV cho rằng, Việt Nam cần có một chiến lược tổng thể để phát triển thị trường tài chính xanh một cách hài hòa, hiệu quả giữa các kênh dẫn vốn, gắn với các định hướng, mục tiêu phát triển kinh tế xã hội.