Tìm giải pháp phát triển nhà ở xã hội cho thuê

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Nguyễn Anh Quân, Viện trưởng IVES, nhấn mạnh, nhà ở xã hội (NƠXH0 cho thuê là mô hình phổ biến và hiệu quả tại nhiều quốc gia phát triển, đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết nhu cầu nhà ở cho các nhóm yếu thế, đặc biệt là người thu nhập thấp.

Ông lấy ví dụ, tại Hà Lan, NƠXH chiếm 35% tổng số nhà ở, trong khi con số này tại Pháp là 14%. Những mô hình này không chỉ đảm bảo chỗ ở ổn định cho người dân mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế và xã hội bền vững.

"Tại Việt Nam, Chính phủ đã triển khai Đề án 1 triệu căn NƠXH giai đoạn 2021-2030, nhưng thực tế còn nhiều vướng mắc trong quá trình thực hiện. Chúng tôi tin rằng cần một cách tiếp cận mới để giải quyết triệt để các vấn đề này," ông Quân chia sẻ.

Bà Trần Thị Hạnh, Phó Viện trưởng IVES, nhận định, nguồn NƠXH cho thuê tại Việt Nam hiện đang thiếu trầm trọng. Nguyên nhân chính là do ngân sách nhà nước hạn chế và doanh nghiệp hoặc cá nhân không mặn mà đầu tư vì lợi nhuận thấp và lo ngại rủi ro. Đặc biệt, đối tượng chính của NƠXH là người thu nhập thấp thường không đủ khả năng tài chính để mua, thuê mua hoặc thuê nhà.

Thêm vào đó, các thủ tục miễn tiền sử dụng đất trong xây dựng NƠXH còn rất phức tạp, kéo dài và gây khó khăn lớn cho các nhà đầu tư. Bên cạnh đó, các ngân hàng thương mại gặp khó khăn trong việc cấp tín dụng ưu đãi do thiếu cơ sở pháp lý rõ ràng và các dự án thường bị chậm trễ bởi vướng mắc trong giải phóng mặt bằng. Tình trạng thiếu cơ chế giám sát chặt chẽ về tiến độ, chất lượng và an toàn công trình càng làm cho vấn đề này trở nên nghiêm trọng hơn.

Bà Hạnh cũng nhấn mạnh sự bất cập trong việc phân loại đối tượng thụ hưởng NƠXH. Hiện chưa có cơ chế phân nhóm dựa trên khả năng tài chính, cũng như các điều kiện và ưu đãi riêng cho từng nhóm đối tượng. Điều này dẫn đến khó khăn trong việc tiếp cận NƠXH cho người thu nhập thấp. Bên cạnh đó, Nhà nước vẫn thiếu chính sách hỗ trợ cụ thể giúp nhóm đối tượng này thuê nhà. Sự thiếu minh bạch và công cụ hỗ trợ thông tin cũng khiến người lao động và người thu nhập thấp khó nắm bắt cơ hội tiếp cận NƠXH.

Theo Phó Viện trưởng IVES, phát triển nhà ở xã hội cho thuê tại Việt Nam đang đối mặt với bốn vấn đề lớn. Trước hết, các cá nhân xây dựng nhà cho người thu nhập thấp thuê không được hưởng ưu đãi giống như doanh nghiệp, do họ không thành lập công ty hoặc không được giao đất công. Tiếp theo, khung pháp lý hiện hành còn thiếu các quy định rõ ràng về quản lý và hỗ trợ phát triển loại hình nhà ở cho thuê giá rẻ do tư nhân đầu tư. Thêm vào đó, thủ tục thẩm định và phê duyệt tín dụng ưu đãi phức tạp, khiến các ngân hàng e ngại rủi ro khi tài trợ cho các dự án này. Cuối cùng, các doanh nghiệp cũng không mặn mà đầu tư vào NƠXH cho thuê vì lợi nhuận bị giới hạn và đối tượng thụ hưởng là người thu nhập thấp thường không có đủ khả năng tài chính để chi trả.

Chia sẻ quan điểm về vấn đề này, ông Nguyễn Thành Hưng, nguyên Vụ phó Vụ quan hệ quốc tế Văn phòng Chính phủ đưa ra một số giải pháp quan trọng. Ông cho rằng cần tăng cường ưu đãi tài chính bằng cách thiết lập quỹ riêng cho NƠXH, cung cấp lãi suất ưu đãi và hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực này. Ông Nguyễn Thành Hưng đề xuất Việt Nam nên học hỏi các mô hình thành công từ các quốc gia phát triển, như hợp tác công - tư và cơ chế quỹ nhà ở xã hội độc lập, nhằm tạo ra những giải pháp bền vững cho vấn đề NƠXH.

Ông Nguyễn Anh Quân, Viện trưởng IVES khẳng định, các ý kiến đóng góp của các chuyên gia tại hội thảo này sẽ được IVES tổng hợp và kiến nghị lên các cấp có thẩm quyền liên quan về các cơ chế đổi mới trong việc quản lý để thúc đẩy phát triển NƠXH cho thuê tại Việt Nam.