Tín hiệu tích cực cho thị trường xi măng Việt Nam

Vụ Khoa học công nghệ môi trường và Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng) cho biết, ngành Xi măng tăng trưởng ấn tượng. Sản lượng sản xuất lũy kế 6 tháng đầu năm 2025 ước đạt 49,8 triệu tấn, tăng 18% so với cùng kỳ năm 2024 (42,2 triệu tấn).

Tổng sản lượng xi măng và clinker tiêu thụ đạt khoảng 54 triệu tấn, tăng 14% so với cùng kỳ. Trong đó, tiêu thụ nội địa đạt khoảng 37,5 triệu tấn, tăng 18%, phản ánh sự phục hồi mạnh mẽ của thị trường trong nước.

Xuất khẩu sản phẩm xi măng và clinker đạt khoảng 17 triệu tấn, tăng 6% so với cùng kỳ. Trong đó, xuất khẩu clinker tăng 19%, xuất khẩu xi măng giảm 2%. Kim ngạch xuất khẩu 6 tháng đạt khoảng 635 triệu USD, tăng 1,7%. Các thị trường chính là Philippines, Mỹ, Singapore và Malaysia. Sản lượng tồn kho clinker và xi-măng khoảng 4,5 triệu tấn, tương đương khoảng 20 ngày sản xuất, bảo đảm duy trì nguồn dự phòng trong ngưỡng cho phép.

Kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp trong ngành cho thấy nhiều điểm sáng. 6 tháng đầu năm, sản lượng sản xuất xi măng của Tổng công ty Xi măng Việt Nam (Vicem) đạt 10,82 triệu tấn, tăng 9,8%; tiêu thụ đạt 12 triệu tấn, tăng 5% so với cùng kỳ, riêng tiêu thụ nội địa đạt 10,09 triệu tấn, tăng 18,4% so với cùng kỳ; lợi nhuận trước thuế đạt 1,3 tỷ đồng.

Quyền Tổng giám đốc Vicem Ngô Đức Lưu nhận định, để đạt kết quả nêu trên, Vicem đã bám sát tình hình thực tế, phối hợp chặt chẽ giữa sản xuất, tiêu thụ để rà soát, xây dựng phương án chạy lò hiệu quả nhất, tối ưu vận hành, tồn kho clinker đáp ứng nhu cầu tiêu thụ và không đổ clinker ra bãi; tiếp tục rà soát, thực hiện triệt để tiết giảm các loại chi phí, đẩy mạnh áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, tăng cường sử dụng các loại nguyên, nhiên liệu thay thế (rác, bùn thải) và tro, xỉ tại các đơn vị có tiềm năng, lợi thế…

Tổng giám đốc Công ty cổ phần Xi măng Xuân Thành Vũ Quang Bắc chia sẻ, những năm qua, khi tiêu thụ xi măng khó khăn, các nhà máy thi nhau giảm giá, thậm chí chấp nhận lỗ để sản xuất. Tuy nhiên, từ cuối năm 2024 đến nay, ngành xi măng có khởi sắc, đồng thời, Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo tháo gỡ đồng bộ, kích thích tiêu dùng trong nước, thuế quan cùng nhiều chính sách khác. 

Gần đây nhất, thuế suất thuế xuất khẩu xi măng đã giảm từ 10% xuống 5% góp phần giúp kênh xuất khẩu ấm lên, giảm áp lực tiêu thụ trong nước. Công ty đã bước đầu xuất khẩu sản phẩm ổn định sang một số thị trường khó tính như Singapore và Mỹ với hợp đồng dài hạn khoảng 600 nghìn tấn/năm và luôn được đối tác tin tưởng, đánh giá cao. Điều này tạo thêm sự tự tin cho công ty khi đã đưa dây chuyền 3 vào vận hành, nâng tổng công suất của ximăng Xuân Thành lên 16,8 triệu tấn/năm.

Mặc dù thị trường đã có nhiều tín hiệu tích cực nhưng áp lực cạnh tranh trong ngành vẫn lớn. Toàn quốc hiện có khoảng 90 dây chuyền sản xuất, công suất thiết kế 106 triệu tấn/năm nhưng công suất thực tế có thể lên tới 122 triệu tấn/năm. Tình trạng dư cung kéo dài buộc một số nhà máy phải giảm tải hoặc ngừng hoạt động. Trên thị trường quốc tế, giá xuất khẩu clinker sang Bangladesh cuối 2024 chỉ ở mức 28,5–29 USD/tấn, thấp hơn đầu năm khoảng 2,5 USD/tấn – mức giá khó đảm bảo lợi nhuận nếu chi phí trong nước tăng.

Xuất khẩu trong năm nay được nhìn nhận với sự thận trọng. Các tháng cuối năm sẽ phụ thuộc nhiều vào nhu cầu từ Nam Á, Đông Nam Á, diễn biến bảo hộ thương mại và chi phí vận tải. Xu hướng chung giai đoạn 2025 – 2030 được dự báo kém tích cực hơn do các tiêu chuẩn môi trường khắt khe hơn và cạnh tranh gay gắt về giá. Điều này buộc doanh nghiệp phải giảm dần phụ thuộc vào xuất khẩu clinker, tăng tỷ trọng xi măng có giá trị gia tăng cao.

Về chi phí, giá than được kỳ vọng tiếp tục ổn định ở vùng thấp, giúp hỗ trợ biên lợi nhuận. Ngược lại, giá điện tăng sẽ là yếu tố “gây khó” rõ rệt. Doanh nghiệp buộc phải đầu tư thiết bị hiệu suất cao, tận dụng thu hồi nhiệt và tối ưu thời gian vận hành để giảm thiểu tác động.

Với bối cảnh hiện tại, hai đòn bẩy mà ngành xi măng cần ưu tiên là tái cấu trúc sản phẩm và chuyển đổi năng lượng. Giảm tỷ trọng clinker, tăng sản phẩm xi măng có phụ gia khoáng và ứng dụng năng lượng thay thế sẽ vừa giúp tiết giảm chi phí, vừa tạo lợi thế cạnh tranh bền vững.

Chứng khoán FPT dự báo, trong giai đoạn 2024 - 2039, nhu cầu xi măng nội địa dự kiến tăng trưởng 2,38%/năm nhờ triển vọng xây dựng nhà ở tích cực.