Tọa độ "tam giác ngập vàng đen" mới nhất hành tinh, loạt gã khổng lồ dầu khí đổ xô săn lùng

Ngoài khơi bờ biển đông bắc Brazil, nơi sông Amazon đổ ra Đại Tây Dương, đang tồn tại một "chiến trường" mới giữa sinh thái và năng lượng. Bên dưới hệ thống rạn san hô rộng lớn được phát hiện chưa đầy một thập kỷ trước, hàng tỷ thùng dầu (ví như vàng đen) có thể đang chờ được khai thác.

Việc Brazil mới phê duyệt khoan thăm dò "mỏ vàng đen" khổng lồ này đã khơi dậy làn sóng lạc quan trong ngành dầu mỏ, đồng thời gây lo ngại trong giới bảo vệ môi trường, CNN đưa tin ngày 10/11.

Tranh cãi xoay quanh lưu vực Foz do Amazonas, nơi Công ty dầu khí nhà nước Brazil Petrobras được cấp phép khoan bất chấp cảnh báo rằng sự cố tràn dầu có thể tàn phá các rạn san hô và rừng ngập mặn.

Việc phê duyệt được đưa ra chỉ vài tháng trước khi Hội nghị lần thứ 30 Các bên tham gia Công ước khung của Liên Hợp Quốc về Biến đổi khí hậu (COP30) diễn ra. Địa điểm tổ chức tại Belém, cửa ngõ vào Amazon.

"Chào mừng đến với Vùng biên dầu mỏ mới nhất của hành tinh"

Đây là tựa đề của CNN bàn về "cuộc chiến" giữa sinh thái - năng lượng này.

CNN phân tích, từ vùng biển sâu của Brazil đến các mỏ đá phiến của Argentina và các giàn khoan ngoài khơi của Guyana (tạo thế tam giác) - đã biến Nam Mỹ nay trở thành Vùng biên dầu mỏ mới nhất của thế giới.

Ba nước này giờ đang dẫn đầu đà tăng sản lượng dầu toàn cầu bên ngoài OPEC (Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ), làm thay đổi cục diện năng lượng đúng lúc biến đổi khí hậu đang tăng tốc.

Tại Brazil, ở ngoài khơi bờ biển đông bắc nước này, nơi dòng nước chứa đầy trầm tích của sông Amazon mênh mông đổ ra Đại Tây Dương, có hai loại kho báu rất khác nhau.

Thứ nhất là một viên ngọc sinh thái: Một rạn san hô nước sâu rộng 9.324 km vuông được phát hiện chưa đầy một thập kỷ trước.

Kho báu thứ hai khiến kho báu thứ nhất gặp nguy hiểm ngay lập tức. Hàng tỷ thùng dầu có thể nằm trong các trầm tích cổ đại dưới đáy biển, và giấy phép khoan ở đó vừa được "nước chủ nhà" Brazil phê duyệt.

Vài trăm km về phía bắc, ngoài khơi bờ biển Guyana, các công ty đang khai thác khoảng 650.000 thùng dầu mỗi ngày từ một bể chứa nước sâu khổng lồ được phát hiện vào năm 2015.

Phát hiện này đã biến đất nước được bao phủ bởi rừng mưa nhiệt đới này (Guyana) thành quốc gia dầu mỏ mới nhất hành tinh và là quốc gia sản xuất dầu mỏ bình quân đầu người cao nhất.

Nằm sâu trong đất liền vài ngàn km về phía nam, vùng đồng bằng rộng lớn, bụi bặm Vaca Muerta ở miền Tây Argentina rải rác những giếng dầu.

Sản lượng nhiên liệu hóa thạch từ mỏ đá phiến khổng lồ này đã bùng nổ trong thập kỷ qua, đưa nơi đây lên đúng hướng sản xuất hơn một triệu thùng mỗi ngày vào năm 2030, theo dự đoán của các nhà phân tích.

Mặt trái của sự bùng nổ khai thác "vàng đen" tại Nam Mỹ

"Thật đáng kinh ngạc khi thấy Vùng biên dầu mỏ đang mở rộng nhanh chóng và mạnh mẽ đến thế", Nicole Figueiredo de Oliveira, Giám đốc điều hành của tổ chức phi lợi nhuận về môi trường Arayara, cho biết trên CNN.

Các quốc gia trong khu vực Nam Mỹ đều đang tăng cường khai thác "vàng đen" nhưng Brazil, Guyana và Argentina là 3 nước dẫn đầu.

Điều mâu thuẫn là, Brazil - nền kinh tế lớn nhất khu vực và là đầu tầu trong khai thác dầu mỏ - hiện là nước chủ nhà của COP30.

Các mỏ dầu siêu sâu nằm dưới lớp muối đã đẩy sản lượng dầu của nước này lên mức cao chưa từng có, giúp dầu thô vượt đậu nành để trở thành mặt hàng xuất khẩu số một. Tháng 8/2025, Công ty dầu khí đa quốc gia của Anh BP thông báo phát hiện mỏ dầu lớn nhất trong 25 năm ở vùng biển ngoài khơi Rio de Janeiro, càng củng cố vị thế dẫn đầu năng lượng của Brazil.

Các nhóm môi trường dĩ nhiên không đồng tình, họ cảnh báo rằng mỗi phát hiện mới đều làm suy yếu nỗ lực toàn cầu nhằm cắt giảm việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Tuy nhiên, nhu cầu vẫn mạnh mẽ, và các "gã khổng lồ dầu khí" như ExxonMobil (Mỹ), Chevron (Mỹ) và BP (Anh) đang chạy đua mở rộng.

Các nhà phân tích cho rằng dầu mỏ Nam Mỹ rẻ hơn và sạch hơn để sản xuất so với nhiều nguồn thay thế toàn cầu, mang lại cho nó lợi thế cạnh tranh trong một thế giới vẫn còn "đói dầu".

Sự bùng nổ nhiên liệu hóa thạch mới này diễn ra đúng vào lúc những tác động của cuộc khủng hoảng khí hậu - do nhiên liệu hóa thạch gây ra - đang bắt đầu trở nên nghiêm trọng hơn bao giờ hết.

Người dân Nam Mỹ đang lâm vào cảnh khốn khó khi phải đối mặt với hỏa hoạn, lũ lụt, bão tố và hạn hán - những thảm họa ngày càng kéo dài và thảm khốc hơn do biến đổi khí hậu, nóng lên toàn cầu.

Liệu sự bùng nổ này có đánh dấu một kỷ nguyên thịnh vượng mới hay là một bước thụt lùi cho hành tinh?