TP.HCM: Giải pháp kết nối Long Thành để hình thành cực tăng trưởng mới

Tiềm năng lợi thế…

Ông Trương Minh Huy Vũ, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM cho biết: "Long Thành không chỉ là một sân bay, mà là hạt nhân cho một đô thị sân bay hiện đại. Nếu tận dụng tốt sự kết nối, logistics và công nghiệp, đô thị này sẽ phát triển mạnh mẽ, mở rộng ra ngoài phạm vi sân bay Long Thành. Và khi được quy hoạch, phát triển đúng tầm, Long Thành và TP.HCM có thể trở thành cặp đôi thành phố tiêu biểu của khu vực Đông nam Á.

Cũng theo ông Vũ sau ngày 1/7 vùng Đông Nam bộ sẽ cơ bản còn 3 địa phương cốt lõi TP.HCM, Đồng Nai, Tây Ninh. Vấn đề là khoanh vùng phát triển lại như thế nào vì động lực phát triển không chỉ là sân bay mà là đô thị sân bay, với vốn đầu tư ước tính khoảng 40 tỷ USD, kết nối với Tân Sơn Nhất, cảng Cái Mép - Thị Vải, Cần Giờ và hệ thống logistics, cảng biển.

Vấn đề là làm sao thiết kế giao thông kết nối, phát triển chuỗi khu công nghiệp, vành đai công nghiệp, logistics một cách đồng bộ. Hiện TP.HCM đang rà soát mạng lưới metro, đường sắt kết nối Long Thành, đường sắt kết nối Bình Dương, Thủ Dầu Một hay quận 7 - Cần Giờ.

Theo ông Vũ, không chỉ kết nối về hạ tầng giao thông mà còn chú trọng kết nối về mặt thể chế và quy trình thủ tục để tránh dự án lớn bị chậm tiến độ, đội vốn. Ông Vũ đề xuất mở rộng cơ chế đặc thù Nghị quyết 98 của TP.HCM cho cả vùng Đông Nam Bộ để thúc đẩy triển khai nhanh hạ tầng trọng điểm.

Cùng với TP.HCM, ông Huỳnh Tấn Lộc, Phó Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Đồng Nai cho biết: Đồng Nai xác định rõ hai trụ cột phát triển, đó là phát triển hạ tầng giao thông hiện đại và thúc đẩy chuyển đổi số mạnh mẽ. Đây là những động lực then chốt để kiến tạo một không gian phát triển mới, mở rộng liên kết vùng và hội nhập quốc tế sâu rộng.

Do đó, hạ tầng giao thông là trụ cột nền tảng để tổ chức không gian phát triển mới, tăng cường liên kết vùng và đặc biệt là kiến tạo mô hình đô thị song sinh. Tỉnh Đồng Nai đang tập trung đầu tư và phối hợp triển khai hàng loạt công trình trọng điểm, như: Nhóm cao tốc và đường vành đai cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, Dầu Giây - Phan Thiết, đường Vành đai 3 và 4 TP.HCM. Trong đó, đường Vành đai 3 TP.HCM và tuyến cao tốc Bến Lức - Long Thành đóng vai trò đặc biệt quan trọng, không chỉ là trục động lực liên kết vùng Đông Nam bộ mà còn là những huyết mạch trực tiếp nối liền Thành phố sân bay Long Thành với các cửa ngõ và trung tâm của TP.HCM, tạo tiền đề vững chắc cho sự hình thành và phát triển của mô hình đô thị song sinh.

Bên cạnh đó, các tuyến đường sắt đô thị (metro) đường sắt tốc độ cao tạo thành nền tảng cốt lõi cho phát triển theo mô hình TOD (Transit-Oriented Development), thúc đẩy tổ chức không gian đô thị hiệu quả, giảm tải phương tiện cá nhân và hình thành các hành lang phát triển đô thị liên tục, đồng bộ giữa 2 trung tâm.

Theo ông Lộc, các hạ tầng này không chỉ nâng cao năng lực vận tải, mà còn hình thành hệ thống giao thông tích hợp đa phương thức, phục vụ hiệu quả cho vận tải, thương mại, đầu tư, du lịch và logistics tầm cỡ quốc tế, qua đó củng cổ vai trò bổ trợ và liên kết kinh tế giữa Long Thành và TP.HCM.

Kiến tạo đô thị song sinh

Tại hội thảo, các chuyên gia cho rằng, đô thị Long Thành cũng có nhiều điểm thuận lợi để phát triển bên cạnh đô thị lớn như TP.HCM. Do đó góp phần đưa Long Thành phát triển như một trung tâm kinh tế, logistics và dịch vụ đa chức năng, kết nối hiệu quả với TP. HCM trong một cấu trúc phát triển hài hòa, bền vững.

Ông Lộc cho biết thêm Sở Xây Dựng đã và đang tham mưu, định hướng phát triển khu vực xung quanh sân bay theo mô hình TOD - phát triển đô thị định hướng giao thông công cộng với giao thông hiện đại làm trục tổ chức không gian, hình thành đô thị đa trung tâm, thông minh, hiệu quả. 

Đến nay, tỉnh Đồng Nai đã xác định các vị trí dự kiến thực hiện đầu tư khai thác theo mô hình TOD với quy mô khoảng 850ha. Bên cạnh đó, trong phạm vi 5.000ha sân bay Long Thành theo quy hoạch chi tiết được phê duyệt cũng bố trí các khu vực chức năng như thành phố sân bay, khu công nghiệp sân bay, trung tâm điều hành các hãng bay.

Một điểm nhấn quan trọng là ý tưởng hình thành khu đô thị thương mại tự do tại vùng lõi phát triển được quy hoạch với 4 khu với đặc điểm nổi bật là: trung tâm tài chính - thương mại - dịch vụ quốc tế, quy tụ các tập đoàn đa quốc gia, ngân hàng, công ty công nghệ, trung tâm dữ liệu, logistics và khởi nghiệp…

"Thành phố Sân bay Long Thành không chỉ phát triển độc lập mà còn trở thành một cực đối trọng quan trọng, cùng vói TP.HCM hình thành mô hình đô thị song sinh - hỗ trợ, bổ sung lẫn nhau, tối ưu hóa lợi thế của cả hai đô thị, tạo ra một sức bật tổng thể cho toàn vùng", ông Lộc nhấn mạnh.

Các chuyên gia cho rằng, dự án sân bay Long Thành là một dự án quốc gia có tầm quốc tế. TS.KTS Trịnh Hồng Việt, Phó Viện trưởng Viện kiến trúc quốc gia đề xuất phương án khả thi để đảm bảo kết nối khi sân bay vận hành. Đối với đường bộ ưu tiên hoàn thành cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu (kết nối sân bay với cảng biển và TP.HCM), Vành đai 3 TP.HCM (giảm tải cho trung tâm thành phố),…Đối với đô thị, biến Long Thành thành động lực kinh tế đột phá, ứng dụng mô hình đô thị sân bay như Singapore/Dubai tập trung phát triển kinh tế. Mô hình Aerotropolis phát triển lấy đô thị sân bay làm trung tâm của sự tăng trưởng kinh tế khu vực, mở rộng hơn ra ngoài ranh giới của các thành phố sân bay Long Thành.

Mô hình thành phô' song sinh dựa trên nguyên lý tăng trưởng cân bằng. Trong đó, cả 2 thành phố củng cố thế mạnh của nhau trong giải quyết những thách thức chung. TP.HCM và Sân bay Long Thành hợp tác cộng hưởng, tận dụng thế mạnh để tạo ra hình ảnh một khu vực liên kết và cạnh tranh toàn cầu và Sân bay Long Thành đóng vai trò là cánh cổng dẫn dắt vào tương lai. Sân bay Long Thành hòa nhập vào mạng lưới đô thị năng động, bao gồm: Biên Hòa về phía Tây Bắc là cộng đồng dân cư; Long Khánh về phía Đông Bắc với nông nghiệp và du lịch sinh thái; Bà Rịa và Nhơn Trạch ở phía Nam là trung tâm công nghiệp và logistics. Hành lang công nghệ cao đang nổi lên tại TP. Thủ Đức kết nối Long Thành với TP.HCM trung tâm kinh tế văn hóa của khu vực cách đó chỉ 30km vẽ phía tây. Bên trong đô thị sân bay Long Thành, chia ra 5 khu vực trọng điểm dựa trên điểm nhấn là thiên nhiên xanh của Long Thành.

Trong đó, cảnh quan mặt nước ra biển Đông, môi trường sinh thái từ khu sinh quyển thế giới Cần Giờ, khu phức hợp văn hóa là không gian kết nối giữa khu CBD và chuỗi không gian đổi mới sáng tạo công nghệ cao và nghiên cứu phát triển. Tổ hợp hành chính mới kết hợp với không gian cấu trúc đô thị đã và đang triển khai. Các KCN hiện hữu sẽ chuyển đổi d'ân cho không gian phát triển đô thị hành chính mới của TP. Long Thành.

Khu vực sẽ phát triển và kết nối chuỗi đô thị đổi mới sáng tạo TP. Thủ Đức. Đây là điểm nhấn thu hút đầu tư phát kinh tế của Long Thành, gắn kết với không gian sinh thái, môi trường tự nhiên và nông nghiệp, công nghệ cao. Khu nghỉ dưỡng ven hồ dựa trên không gian tự nhiên của hồ Suối Quýt và hồ Bàu Cạn tạo dựng một điểm đến du lịch, giải trí và nghỉ dưỡng ven hồ, cũng như hình thành tổ hợp nhà ở chất lượng cao. Và cuối cùng là là khu đô thị phát triển logictics tập trung.

Theo kế hoạch, sân bay Long Thành sẽ hoàn thành và đưa vào sự dụng vào năm 2026. Kết thức Hội thảo, các đại biểu đã thực hiện nghi thức cam kết quyết tâm cùng thúc đẩy kết nối, góp phần đưa Long Thành phát triển như một trung tâm kinh tế, logistics và dịch vụ đa chức năng, kết nối hiểu quả với TP.HCM trong một cấu trúc phát triển hài hòa, bền vững.