Trái dứa Việt có tốc độ tăng trưởng xuất khẩu nhanh nhất

Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, trong 9 tháng, tổng kim ngạch đạt 8 triệu USD, tăng 114%. Riêng tháng 8, xuất khẩu dứa đạt 950 nghìn USD, tăng tới 409% so với cùng kỳ năm trước. 

Hiện dứa Việt Nam đã xuất khẩu sang hơn 100 quốc gia và vùng lãnh thổ. Thị trường lớn nhất là Liên minh châu Âu (EU), chiếm 48% tổng giá trị, trong đó Nga dẫn đầu; tiếp đến là Mỹ với 20%.

Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, ông Đặng Phúc Nguyên, cho biết: Thị trường dứa toàn cầu đang mở rộng rất mạnh. Nhu cầu tiêu dùng tăng nhanh, trong khi nguồn cung chưa đáp ứng đủ, tạo ra dư địa lớn để dứa Việt Nam tăng tốc xuất khẩu.

Ngoài tiêu thụ quả tươi, dứa còn được chế biến thành nhiều sản phẩm khác như dứa đóng hộp, nước ép, mứt, dứa sấy khô... Các phụ phẩm của cây dứa như thân, lá cũng có thể tận dụng làm các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, phân hữu cơ, tạo thêm giá trị gia tăng. Nhiều địa phương đang chú trọng xây dựng chuỗi liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ dứa, giúp giảm bớt tình trạng được mùa mất giá và nâng cao giá trị sản phẩm.

Mặc dù sở hữu nhiều lợi thế, song các chuyên gia vẫn nhận định ngành dứa còn đối diện không ít khó khăn khi bộ giống còn đơn điệu, thiếu các giống dứa chất lượng cao và kháng sâu bệnh. Hiện Việt Nam trồng ba giống chính: Queen, Cayenne và MD2. Trong đó, MD2 chiếm 50 - 55% thị phần toàn cầu và 70 - 75% thị phần EU nhờ chất lượng vượt trội. Tuy nhiên, ở Việt Nam, MD2 mới chỉ chiếm chưa đến 5% diện tích.

Nguyên nhân là tốc độ nhân giống chậm và chi phí cao. Giống MD2 nhập từ Costa Rica có giá 11.000 đồng/chồi nhưng kích thước nhỏ, gây áp lực vốn cho nông dân. Kỹ thuật nhân giống trong nước, dù có cả nuôi cấy mô và nhân vô tính, vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu mở rộng nhanh.

Ngoài ra, dù đã có mặt ở 122 thị trường nhưng ngành dứa chưa mở được hồ sơ kỹ thuật để thâm nhập sâu hơn, đặc biệt là thị trường EU - nơi có thể tận dụng ưu đãi thuế quan từ Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA). 

Bên cạnh đó, ngành dứa còn thiếu liên kết trong chuỗi giá trị còn rời rạc. Vùng nguyên liệu đạt chuẩn còn ít; tỷ lệ chế biến sâu còn thấp; thiếu thương hiệu quốc gia và công tác xúc tiến mở cửa thị trường còn hạn chế; chi phí đầu tư cho mỗi ha dứa ban đầu không nhỏ, dao động từ 120-130 triệu đồng, trong khi thời gian thu hoạch kéo dài 15 tháng...

Vì vậy, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam đề xuất, cần có chính sách tín dụng hiệu quả, nhất là ở các vùng trồng có năng suất cao. Đồng thời, cũng cần nghiên cứu cơ chế sử dụng hiệu quả đất công như cổ phần hóa, cho thuê hoặc đấu giá công khai để tạo điều kiện thuận lợi phát triển bền vững ngành hàng.

Ngành cũng cần có quy hoạch phát triển vùng trồng hợp lý, tránh trồng ồ ạt theo giá cả thị trường, dẫn đến cung vượt cầu. Bên cạnh đó, cần có giải pháp kiểm soát hoạt động của thương lái nước ngoài, đặc biệt là từ Trung Quốc, tránh tình trạng mua gom với giá thấp, gây thiệt hại cho nông dân.

Cùng với đó, việc kiểm soát dư lượng thuốc bảo vệ thực vật cần được Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cập nhật liên tục, theo yêu cầu từ các thị trường khó tính như EU, Mỹ và Trung Quốc. Đồng thời, tăng cường kiểm tra, giám sát các cơ sở sản xuất nhỏ lẻ, tránh ảnh hưởng tới hình ảnh và uy tín của nông sản Việt Nam.