Trao tặng di ảnh Anh hùng - Liệt sỹ và giới thiệu tác phẩm lịch sử “Ngôi nhà xưa yêu dấu”

Tham gia sự kiện có các đại biểu là Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, tướng lĩnh, cựu công an nhân dân, cựu chiến binh, nhân sĩ trí thức Thủ đô và đại diện một số thân nhân gia đình Liệt sĩ, Thương binh đến từ nhiều vùng miền trên cả nước.

Chia sẻ tại sự kiện, Đại tá, nhà văn Đặng Vương Hưng - Chủ tịch Tổ chức "Trái tim người lính", Trưởng Ban Tổ chức - cho biết: Những di ảnh nữ Anh hùng Liệt sĩ Công an nhân dân (CAND) được phục dựng lần này mang tính biểu tượng, nhằm tôn vinh truyền thống yêu nước, chống ngoại xâm của phụ nữ Việt Nam, từ thời Hai Bà Trưng đến các cuộc kháng chiến giữ nước.

Vì độc lập, tự do và sự bình yên của nhân dân, hàng vạn cán bộ, chiến sĩ Công an đã lên đường ra trận, hàng ngàn người ngã xuống. Tuy nhiên, do tính chất đặc thù ngành Công an - thông tin cá nhân đều được bảo mật - việc phục dựng di ảnh gặp nhiều khó khăn. Hiện công việc này vẫn đang được Tổ chức "Trái tim người lính" phối hợp với các hội Cựu Công an tiếp tục triển khai.

Tại sự kiện, Ban Tổ chức đã trao tặng tượng trưng di ảnh một số nữ Anh hùng Liệt sĩ đầu tiên của lực lượng CAND, đã hy sinh trong kháng chiến chống Pháp. Các di ảnh này được nhóm họa sĩ của Tổ chức "Trái tim người lính" phục dựng màu.

Đó là chân dung của 4 nữ Anh hùng Liệt sĩ lực lượng vũ trang nhân dân: Nguyễn Thị Lợi (1911-1950), tên thật là Trần Thị Lời, được truy tặng danh hiệu Anh hùng năm 1995; Cao Kỳ Vân (1925-1950), tên thật là Nguyễn Thị Được, được truy tặng danh hiệu Anh hùng năm 1998; Bùi Thị Cúc (1930-1951), tên thật là Trần Thị Lan, được truy tặng danh hiệu Anh hùng năm 1995; chị Võ Thị Sáu (1933-1952), tên thật là Nguyễn Thị Sáu, được truy tặng danh hiệu Anh hùng năm 1993.

Nhân dịp này, Ban Tổ chức sự kiện đã trân trọng trao tặng 4 di ảnh màu thuộc bộ sưu tập "Mãi mãi tuổi 20", vừa được phục dựng công phu. Đó là những chân dung tiêu biểu (xếp thứ tự theo năm sinh), đại diện cho các thế hệ chiến sĩ cách mạng trong nhiều giai đoạn lịch sử của dân tộc.

1- Lão thành Cách mạng Dương Quang Trị (1914 - 1983). Cụ là người trực tiếp tham gia tổ chức chương trình phát thanh đặc biệt tại Đài phát sóng Bạch Mai, giới thiệu bản "Tuyên ngôn Độc lập" của Chủ tịch Hồ Chí Minh, tháng 9/1945; truyền đi mệnh lệnh "Toàn quốc kháng chiến" của Bộ trưởng Quốc phòng Võ Nguyên Giáp, tháng 12/1946.

2- Liệt sĩ Nguyễn Văn Giang, sinh năm 1930, nhập ngũ trong kháng chiến chống Pháp, chức vụ Trung đội trưởng, hi sinh ngày 3/12/1953.

3- Liệt sĩ Nguyễn Chí Cường, sinh 1947, nhập ngũ ngày 19/9/1965, tham gia kháng chiến chống Mỹ, chức vụ: Tiểu đội trưởng, hi sinh ngày 6/6/1969.

4- Liệt sĩ Dương Văn Cam sinh 1951, nhập ngũ ngày 23/12 /1969. Từng chiến đấu dũng cảm trong đội hình đơn vị Đại đội 1, Trung đoàn Ba Gia, Sư đoàn 2, QK 5 (đơn vị 3 lần được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND). Liệt sỹ hi sinh ngày 15/5/1974 tại Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam.

Đặc biệt, trong khuôn khổ sự kiện, Ban Tổ chức đã giới thiệu cuốn sách "Ngôi nhà xưa yêu dấu" - bút ký lịch sử của tác giả Dương Việt Tiến. Tác phẩm tái hiện những ký ức sống động về ngôi nhà số 8, ngõ 120 phố Vĩnh Tuy - một "địa chỉ đỏ" từng là cơ sở in báo Tiên Phong, phục vụ Quốc dân Đại hội Tân Trào ngay trước thềm Cách mạng Tháng Tám năm 1945.

Không chỉ dừng lại ở giá trị tư liệu, cuốn sách còn là một câu chuyện xúc động về một gia đình trí thức Hà Nội - những con người đã âm thầm nuôi giấu cán bộ, lặng lẽ cống hiến cả đời mình cho kháng chiến. Từng trang viết là sự kết hợp giữa chất liệu lịch sử và chiều sâu nhân văn, góp phần khắc họa một phần di sản tinh thần của Thủ đô trong những năm tháng đầy biến động và tự hào.

Câu chuyện về ngôi nhà và dòng họ này đã được con trai của cụ, tác giả Dương Việt Tiến, tái hiện đầy cảm xúc trong cuốn sách "Ngôi nhà xưa yêu dấu". Cuốn sách không chỉ kể lại ký ức của một gia đình, mà còn là một bức tranh lịch sử tự hào về một dòng họ đã góp phần viết nên những trang sử hào hùng của dân tộc. "Ngôi nhà xưa yêu dấu" vì thế trở thành một tài sản tinh thần vô giá, một niềm tự hào chung của dòng họ Dương, phường Vĩnh Tuy và cả Hà Nội.

Trước Cách mạng Tháng Tám 1945, tại bờ Nam cầu Vĩnh Tuy, có một ngôi nhà ngói 5 gian trở thành cơ sở hoạt động bí mật của nhóm Văn hóa Cứu quốc. Đây là nơi ra đời số báo Tiên Phong đầu tiên, chuẩn bị cho Đại hội Quốc dân Tân Trào. Chủ nhân ngôi nhà, ông Dương Quang Trị, một thợ điện yêu nước, và vợ là bà Lưu Thị Hương, đã gan dạ che giấu các chiến sĩ cách mạng.

Những ngày đầu Cách mạng tháng 8 năm 1945, ông Dương Quang Trị làm việc ở Đài phát sóng Bạch Mai. Đó cũng là nơi phát sóng đầu tiên của Đài Tiếng nói Việt Nam, sau Cách mạng tháng 8/1945. Tại đây, với vai trò là Trưởng phiên (trưởng ca trực), ông đã cùng anh chị em kỹ thuật yêu nước, phục vụ thành công buổi phát sóng giới thiệu bản "Tuyên ngôn Độc lập" của Chủ tịch Hồ Chí Minh ra cả thế giới. Tháng 12 năm 1946, cũng chính ông Dương Quang Trị đã cùng anh em kỹ thuật của Đài phát sóng Bạch Mai, thực hiện chương trình phát thanh đặc biệt, truyền đi mệnh lệnh "Toàn quốc kháng chiến" của Bộ trưởng Quốc phòng Võ Nguyên Giáp.

Năm 1947, ông Dương Quang Trị được chuyển sang Tổ điện đài thuộc Văn phòng Trung ương Đảng hoạt động ở chiến khu Việt Bắc. Được phép của trên, ông đưa cả gia đình cùng lên sống ở Việt Bắc, bên cạnh những gia đình các đồng chí lãnh đạo Đảng và Chính phủ, đến năm 1954. Sau ngày hòa bình lập lại, ông cùng gia đình mới chuyển về Hà Nội và làm công chức hậu cần tại Bộ Ngoại giao cho tới khi nghỉ hưu.

Một đời thầm lặng cống hiến cho Cách mạng, tuy ông Dương Quang Trị không giữ chức vụ cao trong cơ quan Đảng và Nhà nước; nhưng từng đảm nhiệm công việc quan trọng, phục vụ sự lãnh đạo của Đảng trong kháng chiến chống Pháp. Đó là truyền dẫn những bức điện mật, tối mật, những công văn hỏa tốc của Trung ương. Cả đời ông sống khiêm nhường, lặng lẽ, tận tụy với công việc Đảng giao cho đến khi về hưu với tiêu chuẩn tem phiếu loại C. Đây là chế độ lương thực, thực phẩm dành cho cấp trưởng các cục, vụ, viện, chuyên viên cấp cao thời bao cấp.

Sau bao thăng trầm của lịch sử, "Ngôi nhà xưa yêu dấu" đã tìm thấy một vị trí mới xứng đáng. Nằm tại số 96 Nguyễn Văn Viên, phường Vĩnh Tuy, ngôi nhà này đã được UBND Thành phố Hà Nội công nhận là di tích lịch sử, một sự vinh danh không chỉ dành cho một địa điểm mà còn cho một gia đình. Gia đình ông bà Dương Quang Trị - Lưu Thị Hương cũng đã được Nhà nước trao tặng bằng "Có công với nước", ghi nhận những cống hiến thầm lặng và vĩ đại.

Cũng trong khuôn khổ của sự kiện, Trung tâm Tư liệu "Trái tim người lính" sẽ tiếp nhận 2 cuốn sổ tay của Thương binh, Nhà giáo Nguyên Thùy - Cựu chiến binh pháo phòng không. Đó là 2 cuốn nhật ký, được viết trực tiếp tại chiến trường Tây Bắc và làm nghĩa vụ quốc tế cao cả tại chiến trường Lào, những năm 1963 - 1968. Dự kiến, sẽ xuất bản nhật ký "Ghi vội trên mâm pháo" trong dịp kỷ niệm ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11/2025.