Trình Quốc hội sửa Luật Thuế giá trị gia tăng tháo gỡ “điểm nghẽn”, bất cập từ thực tiễn

Ngày 8/12, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng thừa ủy quyền của Thủ tướng trình Quốc hội dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Thuế giá trị gia tăng (VAT).

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nêu rõ, sau khi Luật Thuế giá trị gia tăng hiện hành có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025, Chính phủ, Bộ Tài chính đã nhận được nhiều kiến nghị phản ánh của hiệp hội, các doanh nghiệp về vướng mắc của chính sách thuế giá trị gia tăng đối với lĩnh vực nông nghiệp, thức ăn chăn nuôi và điều kiện hoàn thuế.

Cụ thể, doanh nghiệp phải trả thuế giá trị gia tăng 5% đầu vào đối với hàng hóa là các sản phẩm nông nghiệp mua bán ở khâu thương mại. Số thuế giá trị gia tăng thu rồi lại hoàn thuế cho những mặt hàng mà phần lớn sản lượng sản xuất ra được dành để xuất khẩu (như cá da trơn, hồ tiêu, cà phê,…) dẫn đến lãng phí thời gian và đọng vốn của doanh nghiệp trong khi các tổ chức tín dụng không giải ngân phần thuế này khi cấp vốn lưu động, gây áp lực tài chính và giảm hiệu quả kinh doanh.

Cũng theo các doanh nghiệp, quy định pháp luật hiện hành đã dẫn đến có sự phân biệt đối xử giữa nông sản, thủy sản sản xuất trong nước và nông sản, thủy sản nhập khẩu do nông sản, thủy sản nhập khẩu không chịu thuế VAT khi nhập khẩu vào Việt Nam.

Mặt khác, do thức ăn chăn nuôi thuộc đối tượng không chịu thuế nên không được khấu trừ, không được hoàn thuế VAT đầu vào, vì vậy dẫn đến doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi bị tăng chi phí, tăng giá bán, qua đó sẽ ảnh hưởng đến người chăn nuôi. Bên cạnh đó, quy định này chưa đảm bảo công bằng và có thể làm giảm khả năng cạnh tranh với sản phẩm thức ăn chăn nuôi nhập khẩu do thức ăn chăn nuôi nhập khẩu không chịu thuế VAT.

Vì vậy, để tháo gỡ điểm nghẽn, giải quyết các vướng mắc, bất cập phát sinh từ thực tiễn trong bối cảnh nhiều địa phương trên cả nước đang chịu hậu quả thiên tai, bão lũ cần sớm khôi phục hoạt động sản xuất kinh doanh, đặc biệt là lĩnh vực nông nghiệp thì cần phải sửa đổi ngay một số quy định của Luật Thuế giá trị gia tăng.

Bộ trưởng Tài chính cho biết, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 5 Luật hiện hành theo hướng quy định: Doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã mua sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản nuôi trồng, đánh bắt chưa chế biến thành các sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thông thường bán cho doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã khác thì không phải tính thuế giá trị gia tăng.

Đồng thời, bổ sung khoản 3a vào sau khoản 3 Điều 14 quy định thuế giá trị gia tăng đầu vào của hàng hóa, dịch vụ không phải tính thuế giá trị gia tăng được khấu trừ toàn bộ.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết việc miễn thuế VAT cho các sản phẩm nông, thủy sản không tác động đến số thu ngân sách, giảm thủ tục kê khai, nộp và khấu trừ thuế. Đồng thời, doanh nghiệp không phải ứng trước tiền nộp thuế, góp phần hỗ trợ xuất khẩu và tránh lãng phí thời gian, chi phí cơ hội.

Ngoài ra, Chính phủ cũng trình lược bỏ nội dung sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản nuôi trồng, đánh bắt chưa chế biến thành các sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thông thường được sử dụng làm thức ăn chăn nuôi, dược liệu áp dụng thuế suất VAT theo mức thuế suất quy định cho sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản.

Đề xuất này nhằm đảm bảo mặt hàng thức ăn chăn nuôi được thực hiện đồng bộ theo quy định của pháp luật về thức ăn chăn nuôi và tháo gỡ khó khăn cho sản xuất nông nghiệp, nhất là trong bối cảnh ngành nông nghiệp bị ảnh hưởng nhiều từ hệ quả của thiên tai, mưa lũ kéo dài.

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi đề nghị Chính phủ cân nhắc việc cho phép các doanh nghiệp mua bán hàng nông nghiệp không phải nộp thuế VAT, nhưng vẫn được khấu trừ.

Theo Ủy ban, việc đánh thuế VAT ở khâu thương mại được áp dụng từ khi luật lần đầu thông qua năm 1997, đúng bản chất và thông lệ quốc tế. Từ 2013, khi chuyển sang chế độ doanh nghiệp tự tạo hóa đơn đã phát sinh tình trạng gian lận hoàn thuế VAT trong xuất khẩu hàng nông sản, do họ sử dụng hóa đơn khống khi kê khai hoàn thuế VAT.

Để giải quyết vướng mắc về áp lực dòng tiền của các doanh nghiệp xuất khẩu, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành hoàn thuế VAT đúng hạn quy định, nhất là gỡ vướng mắc trong hoàn thuế.

Dự kiến Quốc hội thảo luận ở hội nghị luật Thuế giá trị gia tăng sửa đổi chiều 9/12 và biểu quyết thông qua ngày 11/12.