Trỗi dậy rồi thống lĩnh: Trung Quốc trở thành "Quốc gia điện - Electrostate" đầu tiên trên thế giới

Tác động toàn cầu sâu sắc từ sự trỗi dậy của Trung Quốc

Trung Quốc là quốc gia dẫn đầu toàn cầu về đổi mới năng lượng sạch.

Từ Sierra Leone và Liberia ở Tây Phi đến Kiribati và Tonga ở Thái Bình Dương, tác động từ sự thống trị ngày càng tăng của Trung Quốc với tư cách là "Quốc gia điện - Electrostate" quan trọng đầu tiên trên thế giới đang bắt đầu được cảm nhận, tờ Financial Times (Anh) nhận định trong một bài phân tích giữa tháng 10/2025.

Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế (trụ sở tại Washington, D.C., Mỹ) vào tháng 9/2025 cho biết từ khóa địa chính trị của năm 2025 có thể là "Electrostate", với lý giải: Ngày càng nhiều nhà phân tích coi Trung Quốc là quốc gia đầu tiên trên thế giới đạt được điều này.

Về từ khóa "Electrostate", Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế chỉ ra 2 ý nghĩa. Nghĩa thứ nhất của "Electrostate" ám chỉ năng lực sản xuất công nghệ năng lượng sạch của Trung Quốc - các ngành năng lượng sạch chiếm hơn 10% GDP của nước này vào năm 2024; và sự thống trị của Trung Quốc trên thị trường xuất khẩu tấm pin mặt trời và pin.

Nghĩa thứ hai ám chỉ mức tiêu thụ điện của Trung Quốc: Tỷ trọng điện năng trong tổng mức tiêu thụ năng lượng cuối cùng ở Trung Quốc đã tăng vọt lên khoảng 30%, vượt qua Mỹ và EU và ngang bằng với Nhật Bản.

Động lực mới cho nền kinh tế Trung Quốc

Trung Quốc hiện là nước xuất khẩu công nghệ năng lượng sạch hàng đầu và cũng đang nhanh chóng chuyển đổi máy móc dựa vào nhiên liệu hóa thạch sang các nguồn năng lượng thay thế chạy bằng điện sạch (điện khí hóa). Financial Times phân tích như sau:

(1) Về khía cạnh xuất khẩu công nghệ năng lượng sạch. Theo dữ liệu từ ngân hàng Natixis (Pháp) và tổ chức Ember Research (Anh), xuất khẩu tấm pin mặt trời của Trung Quốc đạt 236 GW vào năm 2024, tăng hơn gấp 3 lần so với năm 2019, và dự kiến sẽ tiếp tục đạt mức cao kỷ lục mới trong năm 2025.

Tại châu Phi, nhập khẩu tấm pin mặt trời do Trung Quốc sản xuất trong năm 2025 tính đến cuối tháng 6 đã vượt mốc 15 GW, tăng 60% so với 12 tháng trước đó. Tuy nhiên, số liệu thống kê chỉ nêu bật một trong số rất nhiều ngành công nghiệp công nghệ sạch hiện đang do Trung Quốc thống trị.

Những xu hướng tương tự - về sự bùng nổ xuất khẩu công nghệ sạch của Trung Quốc - có thể được tìm thấy trên các loại xe điện và xe tải, pin, tuabin gió và khí, lò phản ứng hạt nhân quy mô nhỏ cũng như máy biến áp và các thiết bị truyền tải điện quan trọng khác cho lưới điện hiện đại.

(2) Về khía cạnh điện khí hóa của Trung Quốc. Theo một nghiên cứu của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), tỷ lệ điện khí hóa của Trung Quốc đã đạt 30%, vượt xa Mỹ và EU, nơi tỷ lệ điện khí hóa đã chững lại ở mức 22% trong những năm gần đây.

Tim Buckley, Giám đốc Climate Energy Finance, một nhóm nghiên cứu có trụ sở tại Sydney tập trung vào Trung Quốc, cho biết tham vọng công nghệ sạch dài hạn của Trung Quốc là "sâu sắc" và hoàn toàn trái ngược với Mỹ.

Động lực phát triển năng lượng sạch của Mỹ đã chậm lại đáng kể trong năm 2025, với việc công suất điện mặt trời, điện gió và pin dự kiến sẽ tăng trưởng khiêm tốn 7% vào năm 2025 so với mức năm 2024, mức tăng chậm nhất trong hơn một thập kỷ, Oilprice thông tin.

Có thể thấy, nhận định của Financial Times này mô tả quá trình chuyển đổi năng lượng sâu sắc của Trung Quốc, đồng thời cũng là một sự tái định hình mang tính lịch sử của bối cảnh năng lượng toàn cầu.

Sự trỗi dậy của Trung Quốc như một "quốc gia điện" vừa là kết quả tự nhiên của quá trình chuyển đổi năng lượng, vừa là sự hội tụ của chiến lược quốc gia, tiến bộ công nghệ và hợp tác toàn cầu.

Khi công nghệ sạch ngày càng phổ biến, ngành công nghiệp năng lượng sạch đang nổi lên như một động lực mới cho nền kinh tế Trung Quốc, với những tác động xúc tác vượt ra ngoài lĩnh vực năng lượng, sang sản xuất, vận tải, công nghệ thông tin và các ngành công nghiệp khác.