Từ Mỹ và EU nhìn về Việt Nam: Ứng dụng công nghệ trong tem chống giả đang ở đâu?

Tại Mỹ, tem chống giả hiện nay tích hợp nhiều lớp bảo mật, bao gồm mã QR định danh sản phẩm, chip RFID, hologram 3D, mã xác thực số hóa và hệ thống cơ sở dữ liệu xác thực thời gian thực. Các sản phẩm dược phẩm, thực phẩm chức năng và linh kiện điện tử đều được kiểm soát nghiêm ngặt theo quy định của FDA về truy xuất nguồn gốc. Người tiêu dùng có thể sử dụng ứng dụng do nhà sản xuất phát hành để kiểm tra tính xác thực chỉ bằng thao tác quét mã đơn giản.

Liên minh châu Âu cũng có bước đi mạnh mẽ với chỉ thị 2011/62/EU, yêu cầu bao bì dược phẩm phải có mã xác thực duy nhất và tem niêm phong. Trong lĩnh vực tiêu dùng nhanh, nhiều hãng lớn triển khai NFC tag kết hợp ứng dụng xác thực qua điện thoại thông minh, một bước gần với người tiêu dùng hơn so với các hệ thống quản lý nội bộ.

Có thể thấy, điểm chung trong các giải pháp này là tính đồng bộ, minh bạch, tương tác hai chiều giữa sản phẩm và hệ thống xác thực, giúp các cơ quan chức năng, doanh nghiệp và người tiêu dùng cùng tham gia vào việc phát hiện, cảnh báo và xử lý hàng giả.

Tại Việt Nam, vấn đề hàng giả không còn là câu chuyện riêng lẻ. Các vụ việc gần đây như gần gần 600 loại sữa bị làm giả với số lượng lớn, hàng trăm chai nước mắm bị bỏ lại nghi do giả mạo thương hiệu, thuốc không rõ nguồn gốc hay rượu pha chế công nghiệp đội lốt sản phẩm ngoại... đều cho thấy tính cấp thiết của giải pháp công nghệ trong xác thực hàng hóa.

Theo ông Trần Hữu Linh, Tổng Cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường cho hay: "Chúng ta đang đối mặt với một thế hệ hàng giả mới – không chỉ làm giả sản phẩm mà làm giả cả công cụ nhận diện. Do đó, phương pháp phòng ngừa cần thay đổi theo hướng số hóa, kiểm soát bằng công nghệ để không bị động trong phát hiện vi phạm."

Một trong những giải pháp đáng chú ý hiện nay là tem chống giả điện tử Smartcheck của Công ty CP Giải pháp chống giả An Hà. Tem điện tử cho phép gắn với mã bảo mật duy nhất cho từng sản phẩm, chỉ xác thực được một lần duy nhất. Khi người tiêu dùng quét mã bằng điện thoại, hệ thống xác thực và ghi nhận địa điểm, thời gian, thiết bị truy cập. Nếu có dấu hiệu trùng lặp giả mạo hoặc kiểm tra bất thường hệ thống sẽ phát hiện và cảnh báo.

Không chỉ giúp người tiêu dùng yên tâm, Smartcheck còn hỗ trợ doanh nghiệp kiểm soát thị trường, tránh rò rỉ hàng ra ngoài hệ thống phân phối, giảm thiểu nguy cơ bị làm giả từ bên trong.

Có thể thấy, nếu các nước phát triển chọn nền tảng xác thực số làm trung tâm cho hệ sinh thái chống hàng giả, thì Việt Nam cũng đã có những bước tiến tương đồng. Các doanh nghiệp trong nước, đặc biệt ở lĩnh vực thực phẩm, dược phẩm, mỹ phẩm, rượu đang dần nhận thức rõ hơn rằng: tem chống giả không đơn thuần là con tem mà là công cụ công nghệ tích hợp bảo vệ thương hiệu.

Tuy vậy, việc áp dụng cần đồng bộ từ thiết kế hệ thống, quy trình phát hành, xác thực, kiểm tra đến quản trị dữ liệu. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải có tư duy đầu tư dài hạn, thay vì dùng tem chống giả theo hướng đối phó.

Hàng giả không còn là vấn đề "hậu kiểm" mà phải phòng ngừa từ gốc. Việc chuyển đổi tem chống giả truyền thống, sang tem chống giả công nghệ là xu hướng tất yếu, để Việt Nam không đứng ngoài dòng chảy của thế giới. Tuy nhiên, để việc ứng dụng đạt hiệu quả thực chất, rất cần sự chung tay vào cuộc của nhiều bên, từ cơ quan quản lý, hiệp hội ngành nghề đến từng doanh nghiệp và người tiêu dùng. Trong đó, việc ứng dụng công nghệ tem chống giả như QR Code, tem xác thực điện tử Smartcheck là bước đi thiết thực và khả thi. Từ kinh nghiệm của Mỹ, EU đến các doanh nghiệp tiên phong tại Việt Nam, có thể khẳng định: Tem công nghệ không chỉ là công cụ chống giả mà là lớp "lá chắn số" giúp doanh nghiệp tự vệ trong thời đại số hóa.