Tương lai "mịt mù" của dòng bia thầy tu nức tiếng thế giới

Những chai bia thầy tu đầu tiên được làm ra ở tu viện Westmalle (Bỉ) từ năm 1836 và truyền thống đó được nối tiếp cho đến ngày nay. Westmalle giờ đã là một thương hiệu nổi tiếng toàn cầu, sản xuất khoảng 40 triệu chai bia mỗi năm phục vụ thị trường Bỉ và Hà Lan cũng như nhiều quốc gia khác.

Tuy nhiên, tương lai của thứ đồ uống được yêu thích nhất thế giới này dường như đang khá "mù mịt". Bỉ là đất nước mà đạo Thiên chúa nhưng cũng không thể tránh khỏi việc ngày càng ít người đi lễ nhà thờ hơn. Số lượng các thầy tu dòng Trappist cũng đang ít dần đi, mà đây là những người tham gia chính vào quá trình sản xuất loại bia Trappist.

Câu hỏi về tương lai bia Trappist càng khó trả lời hơn khi năm 2021, thương hiệu bia Achel của Bỉ mất quyền sử dụng nhãn hiệu Trappist sau khi một doanh nghiệp tư nhân mua lại dây chuyền nấu bia của tu viện. Những người chủ mới cam kết giữ nguyên công thức và hương vị của bia Achel, nhưng vì không còn mối liên hệ với các thầy tu, nên trên giấy tờ Achel không được công nhận là bia Trappist nữa.

Theo Hiệp hội Trappist Quốc tế (ITA), tổ chức gồm các tu viện dòng Trappist trên khắp thế giới, thì các sản phẩm như bia, phô-mai hoặc các thực phẩm khác chỉ được phép sử dụng nhãn "Sản phẩm Trappist Đích thực - ATP" nếu chúng được sản xuất trong khuôn viên của những tu viện dòng này.

Tại Westmalle, cơ sở sản xuất bia Trappist lâu đời nhất tại Bỉ, các nhân viên đang lo lắng cho tương lai. Ông Philippe Van Assche, Giám đốc điều hành của nhà máy bia Westmalle, cho rằng trong vòng 10 hoặc 20 năm tới, mọi người chưa chắc sẽ muốn trở thành thầy tu.

Van Assche không phải tu sĩ, ông bắt đầu làm việc tại nhà máy sản xuất bia Trappist tại Westmalle từ 25 năm trước. Vào thời điểm đó, các tu sĩ bắt đầu tuyển những người thế tục vào làm việc cho nhà máy.

Việc xử lý các đơn hàng và giao tiếp với khách hàng bên ngoài hay các nhà bán lẻ, ở một khía cạnh nào đó có thể coi là sự xô bồ, và đi ngược lại các giá trị căn bản của dòng tu đề cao sự im lặng này. Tuy nhiên, các thầy tu vẫn thành lập một ban giám sát để quản lý hoạt động của dây chuyền sản xuất bia, đứng đầu bởi thầy dòng tên Benedikt.

Westmalle hiện là một trong năm loại bia Trappist của Bỉ, cùng với Chimay, Orval, Rochefort và Westvleteren. Ông Luc De Raedemaeker, Giám đốc giải thi nấu bia quốc tế Brussels Beer Challenge, cho rằng những loại bia Bỉ này, cùng với một số loại bia Trappist nước ngoài, vẫn là những dòng bia "ngon nhất thế giới".

Ông De Raedemaeker đánh giá, dòng Westmalle Dubbel là sự kết hợp hoàn hảo giữa vị ngọt, mùi thơm sống động khi lên bọt và vị đắng đậm đà từ hoa bia. Nhưng theo chuyên gia này, hương vị không phải là thứ định hình bia Trappist, mà quan trọng hơn là quy trình sản xuất.

"Một nhà máy bia Trappist có thể làm ra bia pilsner, bia IPA hoặc bia tripple (một kiểu bia Bỉ có nồng độ cồn cao, từ 8-10%). Hoặc nhà máy có thể làm ra một loại bia trắng hoặc bất cứ thứ gì bạn muốn", ông De Raedemaeker nói thêm.

Vào lúc này, những người làm bia Trappist ở Bỉ đang có các cuộc thảo luận kín về tương lai. Westmalle là một phần trong nhóm làm việc của hiệp hội ITA nhằm bảo vệ danh tính Trappist.

"Nếu một ngày nào đó khi tu viện không còn tồn tại, chúng ta sẽ làm gì với di sản này, với truyền thống của chúng ta, với những giá trị mà chúng ta đang theo đuổi?", ông Van Assche đặt câu hỏi.

"Làm thế nào để bảo tồn hoạt động thương mại độc đáo này cho các thế hệ tương lai?", vị giám đốc nói thêm.

Westmalle cũng muốn đảm bảo việc làm cho các nhân viên của mình. 51 giáo dân đang làm việc trong nhà máy bia này, 8 người tham gia vào quá trình sản xuất phô-mai, và những người khác thì làm việc ở nông trại hoặc cửa hàng bánh.

Tuy nhiên, ông Van Assche cho rằng không nên nới lỏng những quy định ngặt nghèo của ITA, để bảo vệ thương hiệu Trappist.

"Nếu điều đó xảy ra, chúng tôi sẽ trở thành một dòng bia tu viện", ông Van Assche nói. Bia tu viện, khác với bia thầy tu, là từ dùng để chỉ những thương hiệu bia từng được sản xuất ở các tu viện tại Bỉ, nhưng nay được sở hữu bởi các tập đoàn đa quốc gia và sản xuất hàng loạt.

Chẳng hạn, thương hiệu bia Leffe từng được sản xuất ở tu viện cùng tên tại tỉnh Namur phía Nam nước Bỉ, nhưng nay nó là thương hiệu con của "ông lớn ngành bia" Anheuser-Busch InBec. Câu chuyện tương tự với Grimbergen, thương hiệu được kiểm soát bởi hãng bia Alken-Maes và Carlsberg.

Bà Sofie Vanrafelghem, chuyên gia về bia ở Bỉ, lại tỏ ra lạc quan về tương lai của các tu viện Trappist. Theo bà, các tu viện Trappist đang phát triển ở nhiều nơi trên thế giới và chắc chắn sẽ có những tu sĩ người nước ngoài đến học tập tại các tu viện dòng này ở Bỉ.

Ở một đất nước có tới 1.500 thương hiệu bia chen chân trong thị trường 11,5 triệu dân, các loại bia Trappist vẫn luôn được đánh giá cao và là lựa chọn an toàn nếu bạn muốn có một ly bia thật sự ngon.

"Nếu bạn đưa những người yêu thích bia ở Bỉ vào một nhà hàng và không đưa cho họ thực đơn, họ sẽ gọi một loại bia Trappist vì họ chắc chắn về chất lượng của chúng", bà Vanrafelghem nói.