Vai trò của Quỹ Phát triển và hội thảo tham vấn chính sách Quỹ cho doanh nghiệp nhỏ và vừa

Nút thắt vốn kìm hãm sức bật doanh nghiệp

Hiện nay, doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) chiếm tới 97% tổng số doanh nghiệp Việt Nam, đóng góp khoảng 45% GDP và tạo việc làm cho hàng chục triệu lao động. Tuy nhiên, khu vực đông đảo và năng động này vẫn đang đối diện với thách thức lớn.

Tại Hội thảo tham vấn về dự thảo Nghị định tổ chức và hoạt động của Quỹ Phát triển DNNVV, phần lớn các doanh nghiệp đều trình bày về tình hình sản xuất kinh doanh của mình trong thời kỳ kinh tế hội nhập phát triển. Điều đặc biệt là khó tiếp cận nguồn vốn vay với rất nhiều lý do từ khách quan tới chủ quan như: thiếu tài sản bảo đảm, năng lực tài chính hạn chế, hồ sơ vay vốn chưa đáp ứng yêu cầu khiến nhiều DNNVV không thể vay được vốn từ ngân hàng.

Chị Thu Thủy, đại diện một doanh nghiệp, chia sẻ quan điểm trên vai trò của chủ doanh nghiệp: "Chúng tôi là đơn vị sản xuất và nguồn vốn cần xoay vòng rất nhiều, nhưng vay các ngân hàng thì khó vì có nhiều quy định khắt khe. Do chưa được biết nhiều và chưa chủ động tìm hiểu chính sách, chúng tôi bỏ lỡ cơ hội tiếp cận các gói hỗ trợ ưu đãi. Vốn lẽ ra là chất xúc tác thúc đẩy tăng trưởng nhưng lại trở thành rào cản lớn nhất".

Quỹ Phát triển DNNVV - Đòn bẩy tháo gỡ

Để khơi thông nguồn lực, Quỹ Phát triển DNNVV được thành lập theo Quyết định 601/QĐ-TTg (2013), hoạt động không vì lợi nhuận, với mục tiêu hỗ trợ vốn vay, tài trợ và nâng cao năng lực cho doanh nghiệp.

Theo Nghị định 39/2019/NĐ-CP và Nghị định 45/2024/NĐ-CP, Quỹ có chức năng: cho vay trực tiếp và gián tiếp đối với DNNVV khởi nghiệp sáng tạo, tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị; tài trợ vốn cho chi phí đầu tư, mua sắm máy móc; hỗ trợ tăng cường năng lực thông qua tập huấn, tư vấn miễn phí; tiếp nhận và quản lý vốn tài trợ, viện trợ từ các tổ chức, cá nhân.

Hiện Quỹ đã ký kết hợp tác với 9 ngân hàng thương mại (BIDV, MBBank, SHB, Sacombank, HDBank, VPBank, OCB, Bắc Á Bank, Việt Á Bank) để hỗ trợ doanh nghiệp thẩm định và giải ngân. Lãi suất ưu đãi của Quỹ chỉ 1,2%/năm (ngắn hạn) và 4,4%/năm (trung, dài hạn), với thời hạn vay tối đa 7 năm.

Tính đến 28/2/2025, Quỹ đã chấp thuận cho vay 961,28 tỷ đồng, giải ngân gần 796,38 tỷ đồng, dư nợ hiện tại 542,51 tỷ đồng. Tuy vậy, hoạt động vẫn còn hạn chế: năng lực xây dựng phương án kinh doanh của nhiều doanh nghiệp còn yếu, thủ tục hồ sơ phức tạp, phối hợp giữa Quỹ và ngân hàng đôi khi chưa kịp thời.

Hội thảo tham vấn – Bước đi cải cách

Trước những vướng mắc và khó khăn của doanh nghiệp nhỏ và vừa, Quỹ Phát triển DNNVV đã được tổ chức Hội thảo tham vấn về dự thảo Nghị định tổ chức và hoạt động của quỹ. Hội thảo nhằm lấy ý kiến để hoàn thiện hành lang pháp lý, mở rộng chức năng và đối tượng hỗ trợ của Quỹ, bảo đảm chính sách đi sát thực tiễn.

Ông Nguyễn Kim Hùng, Phó chủ tịch Hội VinaSME, nhấn mạnh những kiến nghị trọng tâm tại buổi dự thảo Nghị định về tổ chức và hoạt động của Quỹ Phát triển DNNVV: "Những điểm mới đáng chú ý gồm: mở rộng đối tượng thụ hưởng ngoài DNNVV còn có hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh; cho vay khởi nghiệp sáng tạo áp dụng cho DNNVV, hộ và cá nhân có dự án khả thi; lãi suất ưu đãi chỉ bằng 70% mức thấp nhất lãi suất thương mại; mức vay tối đa 80% vốn đầu tư dự án (DNNVV) và 100% (dự án khởi nghiệp sáng tạo); thời hạn vay tối đa 7 năm; tài trợ vốn ban đầu tối đa 1 tỷ đồng/dự án, không quá 50% vốn đầu tư ban đầu; Quỹ có thể đầu tư vào quỹ địa phương, quỹ tư nhân để hỗ trợ khởi nghiệp; mở rộng hỗ trợ nâng cao năng lực từ DNNVV sang cả hộ và cá nhân kinh doanh".

Việc mở rộng chức năng của Quỹ theo Nghị quyết 198/2025/QH15 và dự thảo Nghị định mới được kỳ vọng sẽ tháo gỡ nút thắt vốn, giúp DNNVV và cả hộ, cá nhân kinh doanh có thêm cơ hội tiếp cận nguồn lực tài chính.

Anh Trần Văn Hiển, Trưởng ban đào tạo, bồi dưỡng Hiệp hội DNNVV Việt Nam chia sẻ: "Bản thân doanh nghiệp phải nắm rõ thông tin và tìm hiểu kỹ những thông tin khi tiếp cận với nguồn vốn tránh trường hợp mạo danh Hiệp hội, theo tôi các văn bản thông tư hay thông báo hồ sơ nên minh bạch công khai trên các hội nhóm bao gồm các doanh nghiệp thành viên để họ nắm bắt kịp thời".

Tuy nhiên, chính sách chỉ thực sự hiệu quả khi được triển khai đồng bộ: doanh nghiệp cần nâng cao năng lực quản trị, cơ quan quản lý cần quyết liệt cải cách thủ tục, còn Quỹ phải đảm bảo minh bạch, giải ngân kịp thời.

Bà Tạ Thị Lý, đại diện Trung tâm Doanh nghiệp Hội nhập và Phát triển, phân tích:"Chúng tôi tiếp cận nhiều doanh nghiệp và khi họ tiếp cận ngân hàng thương mại thì phát sinh rất nhiều khoản phát sinh, làm cho doanh nghiệp nản và không muốn vay. Chúng ta cần giải ngân cho các hộ kinh doanh có mã số thuế, đóng thuế 3 năm và minh bạch, họ có quyền được tiếp cận Quỹ. Đây là cách thức tạo điều kiện cho hộ kinh doanh, hợp tác xã phát triển. Chúng tôi cũng mong Quỹ kết hợp với các tổ chức như vườn ươm để đầu tư cho ngành nông sản. Tôi tin rằng hiệu quả sẽ thành công".

Doanh nghiệp nhỏ và vừa là lực lượng nòng cốt nhưng cũng dễ tổn thương nhất. Tháo gỡ khó khăn về vốn cho DNNVV không chỉ là vấn đề kinh tế, mà còn là nhiệm vụ chiến lược để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Ông Phạm Xuân Kiên, Chủ tịch Hội đồng thành viên Quỹ Phát triển DNNVV, kết luận sau cuộc dự thảo: "Quỹ cần tập trung ưu tiên nguồn lực để xác định vị trí trong kỷ nguyên mới, tập trung hiệu quả. Tổng hợp các ý kiến cho thấy lĩnh vực khởi nghiệp cá nhân chưa phù hợp để được tiếp cận nguồn vốn vì nhiều lý do khách quan. Đối với hộ kinh doanh còn phải cân nhắc các điều kiện như minh bạch số liệu thuế, vì việc này ảnh hưởng trực tiếp đến thu hồi nợ. Trong khi đó, DNNVV được ưu tiên để hỗ trợ tiếp cận Quỹ. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh hỗ trợ vườn ươm vì nuôi dưỡng ý tưởng sáng tạo an toàn hơn, tránh rủi ro. Đặc biệt, phải đẩy mạnh công tác truyền thông, thông tin chính xác để không làm mất thời gian của doanh nghiệp."

Với sự điều chỉnh từ dự thảo Nghị định mới, cùng các hội thảo tham vấn để lắng nghe tiếng nói doanh nghiệp, có thể kỳ vọng Quỹ Phát triển DNNVV sẽ trở thành đòn bẩy quan trọng, giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa khơi thông vốn, mở rộng sản xuất, đóng góp bền vững cho sự phát triển kinh tế đất nước.

Thông qua hội thảo này, Quỹ Phát triển DNNVV sớm hoàn thiện khung pháp lý cho hoạt động cho vay trực tiếp, bên cạnh việc triển khai tốt hoạt động ủy thác và cho vay gián tiếp thông qua các ngân hàng thương mại, góp phần đa dạng hóa kênh tiếp cận nguồn vốn và hỗ trợ tối đa cho cộng đồng DNNVV, hoàn thành tốt nhiệm vụ mà Chính phủ và Bộ Tài chính đã giao trong thời gian tới.