VCCI đề nghị bổ sung quy định bảo vệ quyền lợi người bán trên sàn TMĐT

Góp ý dự thảo Đề nghị xây dựng Luật Thương mại điện tử, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng nhà điều hành cần bổ sung chính sách bảo vệ quyền lợi cho người bán trên nền tảng thương mại điện tử.

Theo VCCI, năm 2024 có khoảng 650.000 gian hàng trực tuyến trên các sàn TMĐT có phát sinh đơn hàng. Tuy nhiên, phần lớn người bán trên các nền tảng này là hộ kinh doanh và cá nhân nhỏ lẻ, đối diện với nhiều thách thức khi hoạt động trên các sàn TMĐT. Không giống như mối quan hệ giữa các thương nhân theo Luật Thương mại, nơi các bên có thể tự do thỏa thuận và đạt được sự bình đẳng trong giao dịch, các nhà bán hàng nhỏ thường rơi vào thế yếu trước các nền tảng TMĐT.

Điều này có thể dẫn đến tình trạng bị áp đặt các chính sách bất lợi, mất khả năng thương lượng, đột ngột thay đổi điều khoản, thậm chí bị đình chỉ hoặc cấm bán mà không có lý do rõ ràng. Theo VCCI, những bất cập này khiến người bán nhỏ lẻ rơi vào thế bị động, ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động kinh doanh và dần làm giảm động lực tham gia thị trường TMĐT.

Giai đoạn trước đây, trong giai đoạn thâm nhập thị trường, các nền tảng thường tạo điều kiện thuận lợi cũng như ưu đãi (kể cả tài chính) cho người bán để phát triển thị trường, tạo hiệu ứng mạnh thu hút cả người tiêu dùng và người bán tham gia nền tảng.

Tuy nhiên, khi thị trường dần định hình, chính sách của các nền tảng cũng có sự thay đổi, tạo ra áp lực lớn hơn đối với các nhà bán hàng nhỏ. Báo cáo Toàn cảnh thị trường sàn bán lẻ trực tuyến 2024 do Metric công bố cho thấy, tổng doanh số của năm sàn TMĐT phổ biến nhất tại Việt Nam, gồm Shopee, Lazada, TikTok Shop, Tiki và Sendo, đạt 318.900 tỉ đồng, tăng 37,36% so với năm 2023. Tuy nhiên, số lượng cửa hàng phát sinh đơn hàng lại giảm 20,25%, tương đương 165.000 cửa hàng rời bỏ thị trường TMĐT. Trong khi đó, Shopee ghi nhận thêm 31.500 nhà bán hàng nước ngoài, làm gia tăng áp lực cạnh tranh đối với doanh nghiệp trong nước. 

Theo Metric, lý do "chia tay" của 165.000 shop là vì nhiều nhà bán hàng nhỏ lẻ hoặc hoạt động không hiệu quả, nhường chỗ cho những thương hiệu có chiến lược kinh doanh rõ ràng, danh mục sản phẩm phù hợp với thị hiếu và khả năng vận hành linh hoạt hơn.

Từ những phân tích trên, VCCI đề nghị Bộ Công Thương cân nhắc bổ sung chính sách về bảo vệ quyền lợi cho người bán trên nền tảng TMĐT. Theo đó, chính sách này không nên tập trung vào quy định hành chính, mà là các quy định nhằm tăng minh bạch trong hoạt động của sàn thương mại điện tử với người bán. Việc này nhằm đảm bảo khả năng tiếp cận dữ liệu kinh doanh và quyền tự do thương lượng của người bán online.

Theo VCCI, việc thiết lập các quy định phù hợp sẽ giúp thị trường TMĐT phát triển bền vững, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp và cá nhân kinh doanh nhỏ tiếp tục tham gia, đóng góp vào nền kinh tế số của Việt Nam.