Vì sao vaccine ngừa Covid-19 của Nga bị nghi ngờ về tính chân thực?

Được phát triển bởi Viện Nghiên cứu Dịch tễ học và Vi sinh vật học Gamaleya, vaccine chống virus corona của Nga đã trải qua một loạt thử nghiệm được đưa ra vào ngày 18/6/2020 và đã được chứng minh là có hiệu quả.

Thay vì đón nhận tin vui chung, tuyên bố của Tổng thống Nga Vladimir Putin đưa ra hôm 11/8 đã gây ra sự khó chịu và hoài nghi trên các phương tiện truyền thông chính thống của phương Tây.

"Moscow đang cắt giảm các thử nghiệm để ghi điểm chính trị và tuyên truyền", The New York Times tuyên bố.

Tờ Wall Street Journal cũng bày tỏ lo ngại về tính an toàn và hiệu quả của vaccine Nga.

Trong khi đó, The Guardian cáo buộc rằng: "Sự phát triển của Sputnik V đã được tạo nên bởi sự đốt cháy giai đoạn và các vấn đề đạo đức".

Sự kết hợp của lòng đố kỵ và xấu hổ

Ông Gilbert Doctorow, một nhà phân tích chính trị độc lập có trụ sở tại Brussels, Bỉ cho biết, phản ứng này là sự kết hợp của lòng đố kỵ và xấu hổ khi Nga chứng tỏ mình táo bạo hơn nhiều so với các đối thủ cạnh tranh toàn cầu, đặc biệt là Mỹ và châu Âu trong việc giải quyết các mối đe dọa từ virus đối với sức khỏe con người và đối với nền kinh tế.

Theo ông Doctorow, nhiều người hoài nghi nói chung là những người chỉ trích và gièm pha Nga vì họ biết rất ít về đất nước này và không biết gì về cộng đồng khoa học của Nga cũng như những thành tựu của Nga trong thập kỷ qua, chính xác là trong lĩnh vực miễn dịch học và chống các bệnh truyền nhiễm.

Guy Mettan, một chính trị gia người Thụy Sĩ và là Giám đốc Điều hành của Câu lạc bộ Báo chí Geneva cũng không lấy làm lạ trước sự bùng nổ từ báo chí chính thống phương Tây.

Ông Mettan cho rằng: “Nguyên nhân của việc này là hệ quả từ những định kiến cố hữu được hình thành từ khoảng một thập kỷ gần đây liên quan đến Nga. Việc viết những tin tức xấu và tiêu cực về Nga đã trở nên phổ biến đến mức rất nhiều nhà báo khó thay đổi lập trường và tin chắc rằng, nếu Nga tạo ra những điều tốt đẹp thì đó nhất thiết là giả tạo."

Trước đó, Nga đã lọt vào tầm ngắm của các phương tiện truyền thông chính thống của Mỹ và châu Âu do số ca tử vong liên quan đến Covid-19 tương đối khiêm tốn, trong khi một số quốc gia trên thế giới công bố tỷ lệ tử vong do virus corona thậm chí còn thấp hơn.

Ông Joe Lauria, Tổng Biên tập tờ Consortiumnew thừa nhận, với tình hình hiện tại, theo quan điểm của phương Tây về Nga, không có gì ngạc nhiên khi “Sputnik-V” bị từ chối ngay lập tức trước khi kết quả được công bố.

"Đó là một phản ứng có điều kiện, mặc dù vẫn còn nhiều sự hoài nghi về mặt khoa học vì vaccine thường mất nhiều năm để hoàn thiện", ông Lauria nói.

Những người 'hoài nghi' biết ít về thành tựu khoa học của Nga

Các nhà khoa học Nga đã đưa ra lời giải thích rõ ràng về tốc độ phát triển kinh ngạc của vaccine ngừa Covid-19. Mấu chốt của vấn đề là nó được tạo ra trên nền tảng nghiên cứu trước đó.

Kể từ những năm 1980, Viện nghiên cứu Gamaleya đã phát triển một nền tảng công nghệ sử dụng adenovirus được tìm thấy trong adenoids của người và thường truyền bệnh cảm cúm thông thường, dưới dạng 'vector', có thể mang vật liệu di truyền từ virus khác vào tế bào.

Ông Pavel Volchkov, người đứng đầu phòng thí nghiệm công nghệ gen tại Viện Vật lý và Công nghệ Moscow, cho biết: “Đây là những virus và vector lớn - toàn bộ phần gây bệnh đã được loại bỏ khỏi chúng và gen đột biến được đưa vào đó. Họ đã tạo ra một loại vaccine gồm hai phần. Họ sử dụng một loại virus duy nhất để hình thành chủng ngừa".

Phương pháp này đã được sử dụng để tạo ra vaccine chống lại virus Ebola vào năm 2015. Các nhà nghiên cứu Nga đã thực hiện rất nhiều nghiên cứu về việc lựa chọn liều lượng cần thiết cũng như về tác dụng phụ của vaccine hai vector. Phương pháp phòng ngừa chống Ebola đã được sử dụng trên hàng nghìn người trong vài năm qua, tạo ra một nền tảng chính là công cụ cho sự phát triển của vaccine ngừa Covid-19.

"Khối lượng lớn của việc nghiên cứu và phát triển vaccine đã được Nga thực hiện từ nhiều năm trước đây. Nó cho phép Nga không lãng phí thời gian cho các thí nghiệm ban đầu, mà nhanh chóng chuyển sang sản xuất vaccine cần thiết, cụ thể là vaccine ngừa Covid-19 với liều lượng đã được nghiên cứu, lựa chọn", ông Volchkov giải thích những hoài nghi về tốc độ phát triển Sputnik-V và hiệu quả của nó.

Cạnh tranh trong sản xuất vaccine ngừa Covid-19.

Một yếu tố khác giải thích cho phản ứng của truyền thông phương Tây là sự cạnh tranh rất lớn giữa các công ty và các quốc gia trong cuộc chạy đua sản xuất một loại vaccine hiệu quả, ông Mettan chỉ ra.

"Nhiều nước phương Tây, bao gồm cả Mỹ, đã thất bại trong việc khống chế đại dịch Covid-19, vì vậy, sẽ rất khó cho họ khi phải thừa nhận rằng, họ cũng đã thất bại trong việc sản xuất một loại vaccine thích hợp!", ông Mettan nói.

Theo ông Mettan, việc phớt lờ thành tựu của Nga đối với vaccine ngừa Covid-19 và chỉ tập trung sự chú ý của công chúng vào những tiến bộ cuối cùng của vaccine do các công ty phương Tây quảng bá cũng là một thành kiến thường được truyền thông phương Tây sử dụng khi đưa tin về các sự kiện liên quan đến Nga.

Nói đến cuộc cạnh tranh đang diễn ra, nhà phân tích chính trị Doctorow tự hỏi, liệu trong con mắt của các nhà hoạch định chính sách và giới truyền thông phương Tây, sự cạnh tranh này có quan trọng hơn sức khỏe và hạnh phúc của con người giữa đại dịch chết người hay không?

“Quyết định của Nga khi tung ra loại vaccine được nhiều người mong đợi đáng được hoan nghênh hơn là những lời chế nhạo”. Giữa đại dịch, thời gian là điều cốt yếu, vì vậy, câu hỏi quan trọng lúc này là bạn có đủ tự tin và dũng cảm để tiến hành tiêm chủng và làm những gì có thể để hạn chế sự lây lan của virus trong khi nó đang là mối đe dọa chết người đối với xã hội của chúng ta không?”, ông Doctorow nhấn mạnh.

Bỏ qua những cáo buộc, ngày 12/8, Bộ trưởng Bộ Y tế Nga Mikhail Murashko thông báo, lô vaccine ngừa Covid-19 đầu tiên được chờ đợi từ lâu sẽ được sản xuất và sẵn sàng sử dụng trong 2 tuần nữa.

Bộ trưởng Murashko nhấn mạnh, vaccine này sẽ chủ yếu được sử dụng để đáp ứng nhu cầu ở Nga, tuy nhiên cũng không loại trừ việc xuất khẩu loại thuốc này. Ông cũng lưu ý rằng, những lời chỉ trích về vaccine của các nước phương Tây là vô căn cứ xuất phát từ nguyên nhân sợ cạnh tranh công bằng.