Việt Nam đã "dọn tổ đón đại bàng" thì cũng nên cải tổ lại ngành logistics

Chính phủ nên có bài toán để cải cách phát triển ngành logistics.

Trăn trở về quy hoạch

Những năm gần đây ngành vận tải logistics đã đạt được những kết quả đáng khích lệ, góp phần tạo bước đệm vững chắc để Việt nam nhanh chóng trở thành một HUB logistics và sản xuất mới trong khu vực. Tuy nhiên, ngoài những nỗ lực đạt được vẫn còn tồn tại những bất cập lớn đang kìm hãm tốc độ tăng trưởng của ngành này. Trong đó phải kể đến những rào cản liên quan tới Quy hoạch, như Quy hoạch vùng, Quy hoạch ngành và nhiều khó khăn còn tồn tại trong Văn bản đang quy định cho ngành dịch vụ logistics.

Đến nay đứng trước cơ hội thu hút nhà đầu tư nước ngoài, các lợi thế của các Hiệp định Thương mại EVFTA, thì ngành logistics Việt Nam cần có giải pháp phù hợp để bứt phá phát triển. Bởi logistics không chỉ là ngành dịch vụ vận chuyển hàng hoá giữa người bán đến người mua, giữa nhà máy đến cảng biển mà nó còn là xương sống của hội nhập và mạch máu của nền kinh tế.

Nhận định về những khó khăn còn tồn tại, ông Vũ Hoàng Thao - GĐ Công ty TNHH Đầu tư Hạ tầng ALS cho biết, Việt Nam đã chuẩn bị "dọn tổ để đón Đại Bàng" thì cũng nên có bài toán để cải cách phát triển ngành logistics. Vấn đề nổi cộm nhất hiện nay là bài toán về quy hoạch.

Trong đó, cần có chiến lược về Quy hoạch vùng, Quy hoạch ngành được đồng bộ, hay nói cách khác là phát triển chiến lược ngành Logisctics cùng với chiến lược phát triển hạ tầng với các ngành được đồng bộ.

Chẳng hạn như hạ tầng đường hành không, đường biển phải kết hợp với cảng biển; đường sắt cũng cần thúc đẩy để phát triển và phải đạt tiêu chuẩn Quốc tế. Ngoài ra, để thuận lợi lưu thông đường bộ thì cần có phương án kết nối giữa cửa khẩu biên giới và vận tải Quốc tế được thuận tiện.

Bên cạnh đó, "Chính phủ cần có chiến lược quy hoạch Logistics đa phương thức nhằm giảm tối đa chi phí và thời gian vận chuyển, xếp dỡ. Thủ tục giám sát xuất nhập khẩu của các cơ quan quản lý Nhà nước cần được tích hợp bằng Văn bản quy định của Việt Nam với thông lệ quốc tế, phù hợp theo quy định của Hiệp định song phương và đa phương. Thực hiện tốt được điều này sẽ nâng cao được năng lực của ngành logistics Việt Nam, và hoàn toàn có khả năng cạnh tranh với Trung Quốc" - ông Thao nhấn mạnh. 

Cần bài toán phù hợp
Đưa ra giải pháp cho ngành logistics bà Nguyễn Thị Thảo Nhi TGĐ Công Ty CP Thanh Bình Phú Mỹ - KCN Chuyên Sâu Phú Mỹ III cho biết, nhằm khai thác được tối đa lợi thế của cảng biển và thúc đẩy ngành logistics Việt nam thì Chính phủ cần thực hiện nhiều giải pháp phát triển đồng bộ, từ phát triển cụm cảng đến phát triển các trung tâm logistics.

Bà Nhi cho rằng chúng ta phải hiểu khách hàng cần gì để đáp ứng? Và đương nhiên là họ quan tâm đến chi phí, chi phí rất quan trọng. Giảm được chi phí vận chuyển sẽ giúp tăng lợi nhuận, năng lực cạnh tranh cho khách hàng.

"Những điều này ở Việt Nam chưa làm được. Ví dụ như Cảng Cái Mép Thị Vải hiện nay, là một cảng trung tâm lớn nhất cả nước, và thuộc trong 19 cảng nước sâu lớn thế giới mà đến nay vẫn chưa có hệ thống soi chiếu Hải quan và hệ thống kiểm dịch. Một cụm cảng lớn như vậy mà những thiết bị đơn giản cũng không có, thì chúng ta khó mà hướng tới cạnh tranh ở khu vực.  Không chỉ lên phương án phát triển cụm cảng, mà chúng ta cần phải phát triển các trung tâm logistics, ngành này phải có hệ thống cảng cạn ICD, phải được kết nối đồng bộ..." - bà Nhi nói.

Ngoài những khó khăn trên, thì hiện nay doanh nghiệp logistics còn gặp rất nhiều khó khăn về việc tiếp cận đất đai hạ tầng do vấn đề giải phóng mặt bằng (GPMB)  tại các tỉnh còn nhiều thủ tục rườm ra, nhiêu khê, gây khó khăn cho cho doanh nghiệp.

Đưa ra lời giải cho bài toán hạ tầng ông Thao cho biết để nhanh chóng, thuận lợi tiết kiêm chi phí, thời gian đi lại cho doanh nghiệp thì việc GPMB cần giao cho UBND tỉnh/thành phố thực hiện; đồng thời có cơ chế hỗ trợ, bồi thường, tái định cư để giải quyết nhanh chóng và dứt điểm GPMB cho chủ đầu tư thực hiện. Khi doanh nghiệp vào chỉ nhận bàn giao hạ tầng và setup lại hệ thống hoạt động. Do đó giải quyết được khâu tiến độ GPMB là một yếu tố cốt lõi, quyết định sự thành công và kịp thời nắm bắt, thực hiện được nhiều cơ hội đầu tư của doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, đại diện các doanh nghiệp logistics cũng cho rằng cũng cho rằng chúng ta cũng cần có những cải cách về thủ tục hành chính và giám sát phương tiện vận tải cần được cải tiến và cần có cơ chế giám sát song phương/đa phương để giảm tối đa chi phí và thời gian cho doanh nghiệp.

Cải tiến cơ chế giám sát hàng hóa xuất nhập khẩu là chủ yếu, ví dụ: thủ tục chuyển tiếp vận tải Container có hàng bằng việc “đổi đầu kéo/ đầu kéo quay đầu tại Điểm trung chuyển cửa khẩu”.

Ngoài những khó khăn trên, đại diện Công ty TNHH Quốc tế DELTA cho biết: Việt Nam cần chuẩn bị nguồn lao động chất xám, bằng cách chú trọng về việc sử dụng nguồn quỹ đổi mới công nghệ quốc gia để tài trợ cho các chương trình đào tạo nhân lực chất lượng cao cho ngành logistics.

Trong đó cần đẩy mạnh các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp trong hoạt động nghiên cứu ứng dụng, đào tạo, chuyển giao công nghệ để xây dựng năng lực thiết kế, lắp đặt và bảo trì các hệ thống tự động hóa ứng dụng trong quản lý vận tải, kho hàng, trung tâm phân phối... Hỗ trợ vốn hay các điều kiện làm việc ban đầu cho các doanh nghiệp có ý tưởng về giải pháp nền tảng điện tử.