Việt Nam nhập khẩu hơn 1 tỷ USD than từ Indonesia

Theo số liệu từ Cục Hải quan, trong nửa đầu năm 2025, Việt Nam đã nhập khẩu tới 38 triệu tấn than, tăng 13,3% so với cùng kỳ 2024. Một phần đáng kể trong số đó đến từ Indonesia, nhà cung cấp than hàng đầu khu vực Đông Nam Á.

Cụ thể, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa từ Indonesia đạt 5,75 tỷ USD, tăng gần 20% so với cùng kỳ. Riêng nhóm mặt hàng than đá chiếm hơn 1 tỷ USD, vượt qua cả các nhóm điện tử, linh kiện máy tính hay giấy, trở thành mặt hàng nhập khẩu lớn nhất từ thị trường này.

Xuất khẩu của Việt Nam sang Indonesia trong cùng kỳ chỉ đạt 2,85 tỷ USD, giảm 4,6%, khiến cán cân thương mại nghiêng hẳn về phía nhập siêu, với mức thâm hụt 2,89 tỷ USD, tăng tới 59% so với năm 2024.

Trong giai đoạn tăng trưởng nóng về nhu cầu năng lượng như hiện nay, đặc biệt để phục vụ các dự án công nghiệp lớn và nhiệt điện than tại miền Bắc, miền Trung, việc nhập khẩu là giải pháp tất yếu. Việc sản xuất trong nước bị hạn chế cả về sản lượng và chất lượng do trữ lượng cạn dần và chi phí khai thác cao khiến nhập khẩu trở nên kinh tế hơn. Indonesia, với nguồn than dồi dào, chi phí thấp và khoảng cách vận chuyển gần, trở thành nhà cung ứng chủ lực.

Hiện, Việt Nam áp dụng thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt với mức 0% cho các loại than nhập khẩu từ Indonesia, do cả hai quốc gia đều là thành viên của Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN (ATIGA). Để được hưởng mức thuế này, doanh nghiệp cần xuất trình giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) mẫu D, chứng minh nguồn gốc từ Indonesia.

Tuy nhiên, nếu không có C/O mẫu D hợp lệ, than nhập khẩu sẽ bị áp dụng mức thuế suất thông thường (MFN) khoảng 3-5%. Mức thuế MFN cụ thể phụ thuộc vào loại than và mã hàng tương ứng.

Năm nay, Việt Nam dự kiến sản xuất khoảng 37 triệu tấn than sạch, trong khi nhu cầu tiêu thụ lên tới 50 triệu tấn, chủ yếu phục vụ các nhà máy nhiệt điện. Do đó, Việt Nam tiếp tục tăng cường nhập khẩu, đặc biệt là than nhiệt từ Indonesia.

Từ vị thế quốc gia xuất khẩu “vàng đen”, Việt Nam giờ đang từng bước trở thành một trong những nước nhập khẩu than hàng đầu châu Á. Dù định hướng chuyển dịch sang năng lượng tái tạo đã được nêu rõ trong Quy hoạch điện VIII và cam kết phát thải ròng bằng 0 vào 2050, nhưng thực tế cho thấy vai trò của nhiệt điện than vẫn chưa thể thay thế trong ngắn hạn.