Việt Nam và Cuba cùng tăng tốc phát triển 1 lĩnh vực quan trọng: Toàn cầu bùng nổ đầu tư nghìn tỷ USD

Trong bối cảnh toàn cầu hóa xanh đang trở thành xu thế không thể đảo ngược, Cuba và Việt Nam đang đồng loạt tăng tốc phát triển năng lượng tái tạo, vươn tới tương lai bền vững.

Sự kiện Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Chủ tịch Quốc hội Cuba Esteban Lazo Hernandez chiều 1/10 tại Trụ sở Trung ương Đảng không chỉ khẳng định tình hữu nghị keo sơn giữa hai nước mà còn củng cố quan hệ hợp tác về kinh tế - thương mại - đầu tư, trong đó có lĩnh vực năng lượng tái tạo.

"Việt Nam sẽ luôn sát cánh cùng Cuba" - Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh tại buổi tiếp đồng chí Esteban Lazo Hernandez nhân dịp hai nước chuẩn bị kỷ niệm 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao (2/12/1960-2/12/2025).

Tại cuộc gặp, Chủ tịch Quốc hội Cuba Esteban Lazo Hernandez trân trọng cảm ơn sự hỗ trợ và hợp tác của Việt Nam trong việc nâng cao năng lực sản xuất nông nghiệp, hướng tới đảm bảo an ninh lương thực cho Cuba; cũng như thúc đẩy các dự án năng lượng tái tạo và sản xuất hàng tiêu dùng tại Cuba.

Năng lượng tái tạo: Toàn cầu bùng nổ đầu tư

Năng lượng tái tạo là các nguồn năng lượng từ tự nhiên, có khả năng tái tạo liên tục và không bị cạn kiệt, đồng thời phát thải ít hoặc không phát thải khí nhà kính. Liên Hợp Quốc cho biết, các nguồn năng lượng tái tạo bao gồm: Năng lượng mặt trời, năng lượng gió, thủy điện, địa nhiệt, sinh khối, đại dương.

Báo cáo mới nhất của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cho thấy, đầu tư trong lĩnh vực năng lượng toàn cầu dự kiến sẽ tăng lên 3,3 nghìn tỷ USD năm 2025, tăng 2% theo giá trị thực tế so với năm 2024.

Trong đó, khoảng 2,2 nghìn tỷ USD sẽ dành cho năng lượng sạch như năng lượng tái tạo, năng lượng hạt nhân - gấp đôi so với 1,1 nghìn tỷ USD dành cho năng lượng hóa thạch (như dầu mỏ, khí đốt tự nhiên và than đá).

Nhờ các khoản đầu tư mạnh mẽ này, cơ cấu năng lượng toàn cầu sẽ thay đổi vào năm 2030. Theo đó, sản lượng điện tái tạo toàn cầu dự kiến sẽ tăng lên hơn 17.000 terawatt-giờ (TWh) vào cuối thập kỷ này, tăng gần 90% so với năm 2023.

Chưa dừng ở đó, vào năm 2025, sản lượng điện từ năng lượng tái tạo dự kiến sẽ vượt qua sản lượng điện từ than. Vào năm 2026, sản lượng điện từ gió và mặt trời đều sẽ vượt qua sản lượng điện từ hạt nhân. Năm 2029, sản lượng điện từ mặt trời dự kiến sẽ vượt qua thủy điện, trở thành nguồn điện tái tạo lớn nhất trên toàn cầu, theo IEA.

Vậy Việt Nam và Cuba đang nỗ lực như thế nào trong lĩnh vực phát triển năng lượng tái tạo?

Đối với Cuba

Năm 2025, quốc gia vùng Caribe đối mặt với 5 đợt mất điện toàn quốc, do phụ thuộc nhiều vào nhiên liệu hóa thạch nhập khẩu. Để khắc phục bài toán năng lượng, Cuba nhanh chóng xác định điện mặt trời chính là con đường để nước này giảm phụ thuộc nhiên liệu hóa thạch, đồng thời đảm bảo an ninh năng lượng.

Bộ Năng lượng và Mỏ Cuba (MINEM) cho biết, Cuba đang đặt mục tiêu xây dựng 55 công viên điện mặt trời (photovoltaic park) vào năm 2025, mỗi công viên có công suất 21,8 Megawatt, với tổng công suất 1.200 Megawatt vào cuối năm 2025.

MINEM cho biết, tính đến tháng 8/2025, các công viên điện mặt trời của nước này cung cấp sản lượng điện 2.366 MWh.

Theo Bộ trưởng MINEM Vicente de la O Levy, các dự án lắp đặt công viên điện mặt trời theo kế hoạch sẽ cho phép Cuba ngừng nhập khẩu 750.000 tấn nhiên liệu, Power Magazine thông tin.

Với tiềm năng nắng dồi dào – Cuba nhận hơn 5 kWh/m²/ngày bức xạ mặt trời. Do đó, quang năng chính là hướng đi bền vững cho Cuba, vừa tạo điện sạch, tạo việc làm, giảm nhập khẩu vừa góp phần chống biến đổi khí hậu.

Đối với Việt Nam

Việt Nam chỉ chiếm 1% lượng khí nhà kính toàn cầu và chỉ đóng góp 0,3% lượng khí thải CO2 tích lũy. Dù vậy, Việt Nam cam kết mạnh mẽ vào các nỗ lực quốc tế nhằm giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu.

Báo cáo năm 2025 của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) cho biết, sự phát triển nhanh chóng của công suất năng lượng tái tạo tại Việt Nam rất đáng chú ý, đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia áp dụng năng lượng sạch nhanh nhất thế giới.

Còn Wood Mackenzie đánh giá Việt Nam là quốc gia dẫn đầu khu vực Đông Nam Á về tăng trưởng năng lượng mặt trời và gió.

Theo Quy hoạch điện VIII, Việt Nam sẽ phát triển mạnh các nguồn năng lượng tái tạo (không bao gồm thuỷ điện), đạt tỷ lệ khoảng 28 - 36% vào năm 2030. Định hướng đến năm 2050 tỷ lệ năng lượng tái tạo lên đến 74 - 75%.

Hiện, Việt Nam đang chú trọng vào phát triển đa dạng các nguồn năng lượng tái tạo như mặt trời, gió, thủy điện, sinh khối...

Các chuyên gia đánh giá, tiềm năng điện mặt trời của nước ta khoảng 963.000 Megawatt; tiềm năng thủy điện đạt 40.000 Megawatt. Trong lĩnh vực sinh khối, Việt Nam định hướng đến năm 2050, công suất điện sinh khối đạt 4.829 - 6.960 Megawatt.

Theo McKinsey, một lộ trình phát triển năng lượng tái tạo có thể mở ra nhiều cơ hội cho Việt Nam. Điều này bao gồm tiết kiệm 10% tổng chi phí điện, giảm 1,1 gigaton khí thải nhà kính và 0,6 megaton khí thải dạng hạt. Việt Nam cũng sẽ giảm 60% lượng năng lượng nhập khẩu vào năm 2030.