Vòng đàm phán thứ ba liên quan đến mức thuế quan cao từ Mỹ - Cơ hội nào cho Campuchia

Theo nhà phân tích Seun Sam, trong khi Campuchia và Mỹ chuẩn bị bước vào vòng đàm phán thứ ba liên quan đến mức thuế quan cao mà Washington áp dụng đối với hàng hóa của Campuchia, nền kinh tế Campuchia đang phải chịu rủi ro không thể lớn hơn.

Tình hình hiện tại — trong trường hợp Mỹ duy trì mức thuế 49% đối với nhiều mặt hàng xuất khẩu của Campuchia — là không bền vững đối với một quốc gia đang phát triển phụ thuộc nhiều vào thương mại quốc tế. Rào cản thương mại này không chỉ đe dọa sự ổn định kinh tế của Campuchia mà còn đe dọa sức hấp dẫn của nước này như một điểm đến đầu tư trong khu vực.

Vòng đàm phán thứ hai đã kết thúc mà không đạt được thỏa thuận cụ thể, khiến cho mọi thứ trước mắt đều rất mở và không chắc chắn về mặt ngoại giao. Khi vòng đàm phán thứ ba đang đến gần, Campuchia phải xem xét lại cách tiếp cận của mình và có suy nghĩ mang tính chiến lược về những gì nước này có thể đưa ra cho Mỹ trên bàn đàm phán. Đó vừa là cử chỉ thiện chí, vừa là động thái được tính toán để giành lại lợi thế kinh tế.

Áp lực kinh tế là có thật

Nhà phân tích Seun Sam cho biết, Mỹ vẫn là một trong những thị trường xuất khẩu quan trọng nhất của Campuchia. Chỉ tính riêng năm 2023, vương quốc này đã xuất khẩu hơn 8 tỷ USD hàng hóa sang Mỹ, chủ yếu là hàng may mặc, giày dép và sản phẩm du lịch. Với mức thuế mới, nhiều mặt hàng trong số này hiện phải chịu thuế nhập khẩu gần 49%, làm suy yếu khả năng cạnh tranh của chúng trên thị trường Mỹ.

Điều đáng lo ngại hơn nữa là ở tầm vĩ mô: các nhà đầu tư và nhà sản xuất Trung Quốc - những người đã chuyển đến Campuchia trong những năm trước đây để tránh các tranh chấp thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc - hiện đang bắt đầu rút lui. Nếu các doanh nhân Trung Quốc - những người đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng cơ sở sản xuất của Campuchia - quyết định chuyển đến các nước khác, thì thiệt hại lâu dài đối với hệ sinh thái công nghiệp của Campuchia có thể sẽ rất thảm khốc.

Rõ ràng là nếu không có bước đột phá trong các cuộc đàm phán, Campuchia có nguy cơ bị cô lập về kinh tế và mất đi đáng kể các cơ hội việc làm, đầu tư trực tiếp nước ngoài và tăng trưởng GDP. Đây là lý do tại sao Campuchia phải cân nhắc đưa ra nhượng bộ đầu tiên.

Hiểu lập trường của Mỹ

Theo ông Seun Sam, Mỹ từ lâu đã duy trì chính sách hai mặt đối với Campuchia: một mặt dựa trên sự tham gia kinh tế, và mặt khác tập trung vào nhân quyền và quản trị dân chủ.

Mỹ không cung cấp viện trợ hoặc đầu tư mà không có điều kiện. Mỹ tìm kiếm sự tương hỗ trong các giá trị chính trị: tự do ngôn luận, dân chủ đa đảng và pháp quyền.

Vì vậy, ngay cả khi Campuchia hy vọng được trợ giúp kinh tế, họ phải hiểu rằng các nhà đàm phán Mỹ có thể sẽ thúc đẩy nhiều hơn là nhượng bộ thương mại. Họ có thể tìm kiếm sự đảm bảo về cải cách chính trị, tự do báo chí và mở lại không gian dân chủ.

Việc giải quyết trước những lo ngại này có thể giúp tạo ra một môi trường thuận lợi hơn cho vòng đàm phán thứ ba.

Trở thành "người bạn đủ tiêu chuẩn" của cả Mỹ và Trung Quốc

Nhà phân tích Seun Sam nhận định, điều quan trọng là các nhà lãnh đạo Campuchia phải nhìn xa hơn lòng tự hào dân tộc ngắn hạn và nhận ra bối cảnh địa chiến lược rộng lớn hơn.

Trong khi Trung Quốc vẫn là đồng minh chính trị và kinh tế gần gũi nhất của Campuchia, thì bản thân Trung Quốc hiện đang tìm cách ổn định mối quan hệ với Mỹ, đặc biệt là trong lĩnh vực thương mại. 

Trong bối cảnh này, Campuchia cũng phải chứng minh rằng họ là "người bạn đủ tiêu chuẩn" — không chỉ đơn thuần là người yêu cầu giúp đỡ, mà là người mang lại giá trị cho mối quan hệ.

Trung Quốc muốn hỗ trợ các đồng minh mạnh mẽ, ổn định và hữu ích về mặt chiến lược. Nếu Campuchia tỏ ra bị cô lập về mặt ngoại giao hoặc yếu kém về kinh tế, ngay cả sự hỗ trợ của Trung Quốc cũng có thể trở nên có điều kiện hơn.

Cách tốt nhất để Campuchia thể hiện sức mạnh của mình là chứng minh rằng họ có thể đàm phán hiệu quả với các cường quốc toàn cầu như Mỹ trong khi vẫn duy trì được giá trị và lợi ích quốc gia của mình.

Thời điểm cần lòng dũng cảm ngoại giao

Theo nhà phân tích Seun Sam, Campuchia đã nhiều lần nhấn mạnh đến chủ quyền và lòng tự hào dân tộc, đây là những nguyên tắc hợp pháp. Nhưng ngoại giao đòi hỏi sự thực dụng. Bằng cách thực hiện một bước đi có tính toán hướng tới sự cởi mở về chính trị, Campuchia không chỉ có thể đạt được sự trợ giúp về kinh tế mà còn có được sự tín nhiệm mới trên trường thế giới.

Đây không phải là việc từ bỏ phẩm giá dân tộc, mà là bảo vệ tương lai kinh tế của Campuchia. Vòng đàm phán thứ ba mở ra một cơ hội hẹp nhưng thực chất. Campuchia nên bước vào căn phòng đó không phải với tư cách là một bên thỉnh cầu thụ động, mà là một đối tác chủ động và có trách nhiệm, sẵn sàng đóng góp vào một giải pháp chung.

Mỹ không yêu cầu Campuchia trở thành đồng minh của mình chống lại Trung Quốc. Điều mà họ muốn rất rõ ràng: tôn trọng các chuẩn mực dân chủ, quản trị minh bạch và trách nhiệm giải trình chính trị. Việc đưa ra nhượng bộ đầu tiên, theo các điều khoản của riêng Campuchia, có thể định hình lại quỹ đạo quan hệ song phương theo hướng tốt đẹp hơn.

Bế tắc thương mại hiện tại với Mỹ phải được giải quyết không phải thông qua đối đầu, mà thông qua thỏa hiệp chiến lược. Một cử chỉ được cân nhắc kỹ lưỡng, đặc biệt là cử chỉ bắt nguồn từ thiện chí chính trị, có thể mở ra những lợi ích kinh tế và ngoại giao to lớn.