"Vườn thú đông lạnh”- hy vọng hồi sinh những động vật quý hiếm sắp tuyệt chủng

Theo Báo cáo Hành tinh Sống của Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF) năm 2020, kể từ năm 1970, các quần thể động vật có vú, chim, lưỡng cư, bò sát và cá đã giảm trung bình 68%. Do mất môi trường sống vì hoạt động của con người, một triệu loài cả động vật và thực vật đang bị đe dọa tuyệt chủng trong những thập kỷ và thế kỷ tới.

Với tốc độ mất đa dạng sinh học như hiện nay, các nhà khoa học cho rằng bảo tồn các mẫu vật từ những loài có thể không còn tồn tại sau này là việc mà giới khoa học phải làm.

Từ năm 1972, ông Kurt Benirschke, nhà nghiên cứu tại Đại học California San Diego, Mỹ, tin rằng một ngày nào đó, các công cụ sẽ được phát triển để có thể cứu sống các loài động vật đang bên bờ vực tuyệt chủng, sử dụng những mẫu vật mà ông bắt đầu thu thập. Một vài năm sau đó, ông đã chuyển bộ sưu tập đến vườn thú San Diego và đặt tên nơi đây là “Frozen Zoo” - “Vườn thú đông lạnh”.

Mặc dù ông Benirschke qua đời năm 2018 nhưng nỗ lực của ông vẫn được kế thừa. Hiện nay, “Vườn thú đông lạnh” này là kho đông lạnh động vật lớn nhất thế giới với những mẫu vật từ hơn 10.500 cá thể thuộc 1.220 loài.

Oliver Ryder, một nhà di truyền học tại vườn thú San Diego cho biết, kể từ khi "vườn thú đông lạnh" được thành lập, họ đã đạt được nhiều cột mốc trong lĩnh vực di truyền học, bắt đầu từ việc nhân bản con vật đầu tiên như con cừu Dolly, năm 1996.

Từ năm 2001, bốn loài có nguy cơ tuyệt chủng đã được nhân bản bằng vật liệu di truyền của “Frozen Zoo” là: Bò rừng Ấn Độ; Banteng, một động vật ở Đông Nam Á; Ngựa hoang Mông Cổ Przewalski đã tuyệt chủng trong tự nhiên và chồn chân đen.

Mặc dù các loài vật nhân bản không thể hoàn hảo, điển hình như bò tót Ấn Độ nhân bản chỉ sống sót trong 48 giờ nhưng đây vẫn là một kết quả tuyệt vời, là động lực để hồi sinh các loài có nguy cơ tuyệt chủng khi có thể làm tăng sự đa dạng di truyền.

Nếu dân số của một loài suy giảm, các loài cá thể còn lại buộc phải giao phối và nguồn gen theo lý sẽ thu hẹp lại, càng đe dọa mạnh hơn đến sự tồn tại của chính loài đó.

Theo ông Brendon Noble, Giáo sư y học tái tạo tại Đại học Westminster (London, Anh) và là Chủ tịch Hội đồng quản trị The Frozen Ark (ngân hàng đông lạnh động vật tại Anh), một số loài sẽ có cơ hội sống sót nhờ công nghệ nhân bản.

Frozen Ark được thành lập vào năm 2004 có mục đích tương tự như Frozen Zoo. Frozen Ark có nhiều mẫu hơn Frozen Zoo: 48.000 mẫu thuộc 5.500 loài, trong đó khoảng 90% là DNA chứ không phải tế bào sống và phải được bảo quản ở nhiệt độ thấp hơn nhiều.

Nếu chỉ có riêng mẫu DNA, các nhà khoa học sẽ không thể nhân bản được động vật. Tuy nhiên, DNA lại rất quan trọng trong quá trình nắm bắt thiết kế gen di truyền của những loài có thể biến mất.

“Bằng cách lưu giữ những nguồn này, chúng tôi sẽ giúp không chỉ các nhà khoa học hiện tại mà còn các thế hệ nhà khoa học tương lai có các khám phá mới”, ông Lisa Yon, Phó Giáo sư tại Đại học Nottingham và là cố vấn khoa học tại Frozen Ark chia sẻ.