Xây dựng và phát triển thương hiệu "Hạt gạo xứ Thanh"

Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, hàng năm, các địa phương trong tỉnh gieo trồng khoảng 233 nghìn ha lúa, sản lượng lúa đạt 1,36 triệu tấn/năm. Về cơ cấu sử dụng sản phẩm lúa gạo của Thanh Hóa bao gồm: sử dụng làm lương thực khoảng 700 nghìn tấn/năm, dùng làm giống 15 nghìn tấn, thu mua dự trữ quốc gia 30.000 tấn, phục vụ chế biến các sản phẩm sau gạo như bún, phở, miến, bánh gạo... khoảng 200 nghìn tấn, dùng làm thức ăn chăn nuôi khoảng 100 nghìn tấn. Lượng lúa còn lại khoảng 363 nghìn tấn được mua bán trao đổi trên thị trường tự do, xuất khẩu.

Để "nâng tầm" giá trị, hiệu quả kinh tế cho sản phẩm lúa gạo, ngành nông nghiệp và chính quyền các địa phương đã và đang tập trung thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã khuyến khích, hướng dẫn các địa phương lựa chọn, đưa những giống lúa mới năng suất, chất lượng cao vào sản xuất, được nhiều thị trường quốc tế lựa chọn nhập khẩu, như: ST 24, ST 25, J02 cho thị trường Nhật Bản; một số giống Q5, BC, TBR1 cho thị trường Trung Quốc...

Đồng thời, áp dụng tiến bộ kỹ thuật, tập trung thâm canh, chú trọng xây dựng tiêu chuẩn chất lượng VietGAP cho các vùng sản xuất lúa và xây dựng mã số vùng trồng quốc tế cho vùng sản xuất lúa để hướng tới xuất khẩu, quy hoạch vùng sản xuất lúa gạo phục vụ xuất khẩu; khuyến khích các địa phương, doanh nghiệp, HTX vận dụng, lồng ghép các chương trình, dự án để có chiến lược quảng bá, giới thiệu các sản phẩm lúa gạo của Thanh Hóa trên website, phương tiện truyền thông và tham gia vào các chương trình xúc tiến thương mại trong, ngoài tỉnh và quốc tế. Một trong những giải pháp hữu hiệu góp phần đẩy mạnh nhiệm vụ xây dựng thương hiệu cho sản phẩm gạo Thanh Hóa chính là việc thu hút doanh nghiệp tham gia sản xuất, chế biến lúa, gạo.

"Để có thể xây dựng thành công thương hiệu gạo xứ Thanh thì việc quan trọng nhất là phải lấy chất lượng sản phẩm làm gốc, khi thấy sản phẩm thực sự tốt thì mới bắt tay xây dựng thương hiệu, chinh phục thị trường". Đó cũng là quan điểm của một số doanh nghiệp chế biến gạo tại tỉnh Thanh Hóa. Hiện nay, ngành nông nghiệp, các địa phương và chủ thể sản xuất đang triển khai thực hiện nhiều giải pháp căn cơ để nâng cao chất lượng, thương hiệu gạo xứ Thanh và hướng tới đưa Thanh Hóa trở thành địa phương xuất khẩu gạo.

Công ty CP Thương mại Sao Khuê, xã Đông Hoàng (huyện Đông Sơn) đã xây dựng thành công thương hiệu sản phẩm gạo đầu tiên là nếp cái hoa vàng Quý Hương vào năm 2019, đến nay doanh nghiệp đã có 11 sản phẩm gạo có đăng ký bảo hộ độc quyền, trong đó có 2 sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP như: sản phẩm gạo Hương Thanh 2 được công nhận và xếp hạng sản phẩm OCOP cấp tỉnh 4 sao; 3 sản phẩm gạo nếp cái hoa vàng Quý Hương, gạo Hương Thanh, gạo Ngọc Phố được tôn vinh "Thương hiệu Vàng nông nghiệp Việt Nam" năm 2020. Hiện mỗi vụ công ty liên kết sản xuất từ 800 đến 1.000 ha lúa nguyên liệu, giúp bà con nông dân nâng cao giá trị trên cùng đơn vị diện tích từ 1,3 lần trở lên. Việc xây dựng thương hiệu các sản phẩm gạo đã giúp doanh nghiệp tăng thị phần tiêu thụ. Đây là nhà máy chế biến lúa gạo quy mô công nghiệp đầu tiên tại tỉnh Thanh Hóa.

"Làm sao để người ta nhắc đến Thanh Hoá là nhắc đến thứ gạo nổi tiếng nào đó. Không những thế, trăn trở làm sao có sản phẩm gạo chất lượng cao, an toàn… trong khi Thanh Hoá vẫn chưa có một nhà máy sản xuất gạo. Tư duy đó cùng với nhu cầu thực tế đã khiến mình quyết định đầu tư thành lập nhà máy sản xuất gạo. Từ khi dự án đi vào hoạt động đến nay, Sao Khuê đã liên kết, sản xuất, tiêu thụ với quy mô gần 1.000 ha tại các địa phương trong tỉnh, tạo việc làm trực tiếp và thu nhập ổn định cho nhiều nông dân trong vùng liên kết; xây dựng được hơn 300 cửa hàng phân phối trong và ngoài tỉnh, sản lượng gạo tăng dần lên qua các năm từ 15 đến 20%, mở rộng ra các tỉnh, hướng tới xuất khẩu. Đây là hướng đi đúng, công ty sẽ tiếp tục xây dựng thêm nhiều thương hiệu cho sản phẩm gạo của xứ Thanh", anh Đỗ Thế Anh - Giám đốc Công ty CP Thương mại Sao Khuê cho hay.

Tính đến tháng 4/2023, toàn tỉnh đã có 9 doanh nghiệp chế biến gạo, gồm: Công ty CP Thương mại Sao Khuê, Công ty CP Mía đường Lam Sơn, Công ty TNHH Nông sản An Thành Phong, Công ty TNHH Giống cây trồng Bắc Trung Bộ... với tổng công suất chế biến khoảng 235 nghìn tấn/năm. Cùng với đó, trên địa bàn tỉnh có Công ty CP Mía đường Lam Sơn tham gia chế biến sữa gạo lứt, công suất chế biến 120 triệu hộp 250 ml/năm. Ngoài ra, còn có 6.829 cơ sở xay xát; 1.481 hộ và 18 cơ sở chế biến bún, miến, bánh, mì khô... phân bố khắp các huyện trong tỉnh. Nhờ đó, 90% sản phẩm lúa gạo của tỉnh đang được tiêu thụ tại thị trường nội địa, còn 10% sản lượng gạo được xuất khẩu qua đường tiểu ngạch sang thị trường các nước: Trung Quốc, Philippines, Indonesia, Malaysia...

Việc phát triển và quảng bá nhãn hiệu là yếu tố quan trọng trong phát huy giá trị của thương hiệu, nhằm từng bước ổn định đầu ra cho sản phẩm. Cùng với việc đầu tư sản xuất, trên địa bàn tỉnh đã có 12 sản phẩm gạo, như: gạo nếp cái hoa vàng Gia Miêu Ngoại Trang, gạo Tiên Sơn, gạo sạch Hương Quê, gạo nếp Cay Nọi, nếp hạt cau Lộc Thịnh... được công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao, 4 sao, được thị trường ưa chuộng. Cùng với đó, nhiều sản phẩm chế biến từ gạo được xác lập quyền sở hữu trí tuệ, như: miến gạo Thăng Long, xã Thăng Long, huyện Nông Cống; bánh lá răng bừa xã Xuân Lập, huyện Thọ Xuân...

Việc xây dựng thương hiệu "Hạt gạo xứ Thanh" không phải là bài toán đơn giản có thể giải quyết trong một sớm, một chiều, không chỉ cần các địa phương, đơn vị sản xuất chú trọng về chất lượng mà các doanh nghiệp chế biến gạo cũng cần vào cuộc. Đồng thời, đầu tư về kỹ thuật chế biến, đa dạng hóa sản phẩm, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường. 

Thông qua các chương trình xúc tiến thương mại, cần xây dựng các cửa hàng, văn phòng giới thiệu sản phẩm gạo Thanh Hóa ở các thị trường trọng điểm trong và ngoài nước. Từ đó tạo động lực thực hiện sứ mệnh của mình là sản xuất, chế biến các sản phẩm gạo an toàn phục vụ nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng, lấy người tiêu dùng là trung tâm cho mọi sự cố gắng, chất lượng sản phẩm làm nòng cốt.