Xuất khẩu dè dặt do cước container tăng cao

Doanh nghiệp xuất khẩu thận trọng

Tại hội thảo “Giải quyết khó khăn cho DN xuất nhập khẩu nhằm tạo thuận lợi thương mại trong bối cảnh dịch COVID-19”, bà Lý Kim Chi, Chủ tịch Hội Lương thực Thực phẩm TP.HCM cho biết, trong những ngày đầu năm 2022, nhiều công ty đã xuất khẩu hàng chục tấn hàng hóa sang thị trường các nước. Từ đó dự báo năm nay thị trường xuất khẩu sẽ khả quan. Song bà cũng nhận định, trong bối cảnh kinh doanh mới, nhà xuất khẩu đối diện với không ít khó khăn.

Điều này đã được Hội nghị Liên Hiệp Quốc về thương mại và phát triển hồi cuối năm 2021 đưa ra cảnh báo việc tăng cước container đường biển có thể khiến giá nhập khẩu toàn cầu tăng 11% và giá tiêu dùng tăng 1,5% từ nay đến năm 2023. Đây sẽ tiếp tục là thách thức rất lớn đối với doanh nghiệp (DN) xuất khẩu Việt Nam.

Và thực tế này đang diễn ra khi giá nguyên phụ liệu sản xuất tăng 15%-40% so với thời điểm trước dịch và phí dịch vụ logistics cũng tăng cao. Đặc biệt, cước vận chuyển hàng hóa bằng đường biển đã tăng gấp 5-6 lần, thậm chí 10 lần và thời gian vận chuyển kéo dài thêm hàng tháng so với trước khi xảy ra dịch COVID-19.

Bà Chi cho biết, trước khi dịch COVID-19 bùng phát, cước thuê container xuất hàng đi Mỹ chỉ dưới 2.000 USD/chiếc, nay lên tới 10.000-15.000 USD/container. Nếu trước đây đặt trước 1-2 ngày là có container đến nhận hàng thì nay mất đến 3 tháng để đặt chỗ và vận chuyển tới nước bạn. Trong khi đó, hạn sử dụng của hàng lương thực, thực phẩm chế biến chỉ khoảng 6 tháng nên DN xuất khẩu lẫn đối tác phân phối ở nước ngoài rơi vào thế bị động do thời hạn sử dụng sản phẩm bị rút ngắn và giá bị đội lên cao.

Điều này khiến các DN tỏ ra khá thận trọng trong việc nhận được đơn hàng mới, thậm chí phải từ chối bạn hàng. 

Đơn cử như ngành gỗ, ông Nguyễn Chánh Phương, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Mỹ nghệ và chế biến gỗ TP.HCM (HAWA) cho biết: “Hiện công ty ngành gỗ đang đối diện với  nhiều khó khăn do thiếu nhân công, nguyên vật liệu tăng giá và đặc biệt là phí vận chuyển tăng rất mạnh. Vì vậy dù sản xuất tất bật nhưng lợi nhuận không được bao nhiêu. Thậm chí có nhiều đơn hàng chúng tôi không dám ký với đối tác vì không có lợi nhuận hoặc không đáp ứng được các đòi hỏi về thời gian giao hàng”.

Chỉ chọn xuất đơn hàng giá trị

Thực tế này khiến các DN dè dặt hơn trong việc xuất khẩu đơn hàng, họ chỉ dám xuất khẩu hàng hóa giá trị cao. Như Tập đoàn Vina T&T chỉ dám xuất khẩu gạo giá trị cao như ST25 với giá 980 USD/tấn nhưng cũng phải chia sẻ cước vận chuyển bằng cách giảm lợi nhuận; còn với các đơn hàng 300 container gạo trắng thường công ty đành nợ khách bởi tổng tiền hàng mỗi container khoảng 14.000 USD, không thể gánh nổi chi phí vận chuyển lên đến 16.000 USD/container.

Do đó, để tháo gỡ khó khăn cho DN và tăng sức cạnh tranh cho hàng xuất khẩu, các bộ, ngành, theo bà Chi, cần có giải pháp thúc đẩy phát triển chuỗi dịch vụ logistics, hệ thống kết nối dữ liệu và thương mại điện tử. Như vậy mới có thể đáp ứng được nhu cầu thị trường, tiêu chuẩn, quy định của nước nhập khẩu. Đồng thời cần tăng cường ký kết các thỏa thuận hợp tác hoặc công nhận lẫn nhau về tiêu chuẩn, quy trình kiểm tra giữa Việt Nam và các nước đối tác nhằm giảm bớt các thủ tục hải quan.

“Chúng ta cũng cần tăng cường công tác nghiên cứu, dự báo, cảnh báo đối với các biện pháp phòng vệ thương mại áp dụng lên hàng hóa xuất khẩu. Các tỉnh, thành nên chọn một số mặt hàng tiềm năng để thiết kế cũng như thực hiện các chương trình xúc tiến thương mại riêng cho những mặt hàng này vào thị trường có nhu cầu phù hợp” - bà Chi khuyến nghị.

Cũng tại hội thảo, ông Huỳnh Văn Cường - Phó Chủ tịch Hiệp hội Logistics TP.HCM kiến nghị các đơn vị hữu trách gấp rút hệ thống hóa từng văn bản pháp lý về các lĩnh vực như đường bộ, đường thủy, quy ước quốc tế… Từ đó xác định những rào cản, hạn chế, chồng chéo và có giải pháp tháo gỡ ngay. Bên cạnh đó, các cảng thuộc sự quản lý của Hải quan TP.HCM cần được xem là một thể thống nhất để tạo điều kiện cho luân chuyển linh hoạt luồng hàng giữa các cảng thay vì áp dụng thủ tục phức tạp như hiện nay.

Ngoài ra, bản thân các công ty xuất nhập khẩu, logistics nên chủ động lựa chọn các giải pháp, địa điểm, cách thức giao nhận mới thay vì truyền thống. Chẳng hạn có thể tăng cường giao nhận hàng hóa ngay tại cảng sông gần với nhà máy.

Các công ty sản xuất nên lập bản đồ phân loại và lựa chọn các nhà cung cấp nguyên liệu theo mức độ rủi ro thấp, trung bình hoặc cao. Đa dạng hóa các nguồn cung cấp nguyên vật liệu, cơ sở cung ứng, gia tăng thêm kho chứa hàng… để không bị động về kế hoạch sản xuất và xuất khẩu.