Xuất khẩu gạo 9 tháng tăng 0,1% về lượng nhưng giá trị giảm tới 18,5%

Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong tháng 9/2025, Việt Nam xuất khẩu được 600.000 tấn gạo, thu về 288 triệu USD. Luỹ kế 9 tháng xuất khẩu gạo đã đạt 7 triệu tấn, kim ngạch đạt 3,55 tỷ USD; so với cùng kỳ năm 2024, lượng xuất khẩu tăng 0,1% nhưng giá trị giảm tới 18,5%.

Ở chiều ngược lại, tính đến hết tháng Việt Nam cũng chi 1,5 tỷ USD để nhập khẩu gạo, trong khi xuất khẩu giảm khiến thặng dư thương mại ngành gạo chỉ còn hơn 2 tỷ USD, giảm 38,7% so với cùng kỳ năm 2024.

Về nguyên nhân sụt giảm giá trị xuất khẩu gạo, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết thị trường tiêu thụ gạo lớn nhất của Việt Nam là Philippines đã tạm dừng nhập khẩu từ ngày 1/9, khiến giá trị xuất khẩu sang thị trường này trong 9 tháng năm 2025 giảm 16,4% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, Philippines vẫn là thị trường tiêu thụ gạo lớn nhất của Việt Nam với thị phần chiếm 44%.

Tiếp đến, Gana và Bờ Biển Ngà là hai thị trường lớn đứng thứ hai và thứ ba, với thị phần tương ứng là 11,4% và 10,7%.

Theo các thương nhân, hoạt động giao dịch vẫn chậm do nhu cầu toàn cầu yếu. Philippines gia hạn lệnh tạm dừng nhập khẩu thêm 60 ngày. Điều này đồng nghĩa những doanh nghiệp đang xuất khẩu vào thị trường Philippines hoàn toàn rơi vào thế bị động. Tương tự thị trường Indonesia cũng dừng nhập khẩu gạo từ đầu năm 2025 tới nay để tập trung tiêu thụ gạo nội địa và hàng tồn kho đã nhập vào trước đó.

Hiện nay, cạnh tranh trực tiếp với Việt Nam ở phân khúc gạo thơm là Thái Lan; trong khi đó Ấn Độ có lợi thế tuyệt đối về xuất khẩu gạo trắng bởi sản lượng lớn và giá rẻ.

Doanh nghiệp đã thu mua gạo từ vụ Đông Xuân và Hè Thu lúc giá cao, chưa xuất hết đang đối diện nguy cơ lỗ. Thêm vào đó, thuế giá trị gia tăng 5% cũng khiến nhiều doanh nghiệp không mặn mà với việc xuất khẩu. Đây không chỉ là vấn đề của doanh nghiệp mà sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới nông dân thời gian tới.

Để ứng phó, các doanh nghiệp đề nghị Chính phủ sớm triển khai chương trình thu mua tạm trữ khi vào vụ thu hoạch rộ, nhằm giữ ổn định giá lúa gạo trong nước và bảo vệ lợi ích của nông dân.

Việc giảm thuế VAT đối với hoạt động xuất khẩu từ mức 5% xuống 0-2% và đẩy nhanh hoàn thuế cũng là giải pháp quan trọng nhằm hỗ trợ dòng tiền cho doanh nghiệp, giúp họ chủ động hơn trong kế hoạch thu mua và điều tiết thị trường. Bên cạnh giải pháp ngắn hạn, doanh nghiệp cũng mong muốn được hỗ trợ thông qua việc đầu tư xây dựng hệ thống kho sấy, bảo quản và logistics chuyên dụng ở vựa lúa lớn như Đồng bằng sông Cửu Long.