Xuất khẩu nông lâm thủy sản 4 tháng đầu năm có nhiều tín hiệu tích cực

Trong đó, xuất khẩu nông sản đạt 11,6 tỷ USD, tăng khoảng 12%; thủy sản gần 3,1 tỷ USD, tăng hơn 13%; và lâm sản hơn 5,5 tỷ USD, tăng 6%. Thị trường lớn nhất vẫn là châu Á, chiếm hơn 40% tổng kim ngạch, tiếp theo là châu Mỹ và châu Âu. 

Đáng chú ý, xuất khẩu sang châu Âu tăng gần 40%, châu Mỹ tăng hơn 12% và Nhật Bản tăng hơn 23%. Đây là tín hiệu tích cực cho thấy nỗ lực mở rộng và đa dạng hóa thị trường đang mang lại hiệu quả.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Mỹ hiện là thị trường xuất khẩu nông lâm thủy sản lớn thứ 2 của Việt Nam (sau Trung Quốc), chiếm 20,2% tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản của Việt Nam. Năm 2024, xuất khẩu nông lâm thủy sản sang Mỹ đạt hơn 14,3 tỷ USD, tăng 25% so với năm 2023. 

Trong quý I/2025, xuất khẩu nông lâm thủy sản sang thị trường này đạt hơn 3,2 tỷ USD, tăng gần 15% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, các mặt hàng xuất khẩu chủ lực gồm: gỗ, tiêu, điều, thủy sản, cà phê và rau quả.

Tuy nhiên chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký Sắc lệnh hành pháp, áp dụng mức thuế tối thiểu và bổ sung lên 180 thị trường nhập khẩu. Trong đó, đối với riêng Việt Nam, mức thuế theo công bố là 46%, thuộc tốp cao thế giới.

Mặc dù đang tạm hoãn 90 ngày, nhưng chính sách thuế mới của Mỹ đã và sẽ tạo ra thách thức lớn cho xuất khẩu nông sản của Việt Nam bởi các đối thủ cạnh tranh như Thái Lan và Ấn Độ đang có lợi thế nhờ vào mức thuế thấp hơn.

Để ứng phó với những thách thức thời gian tới, khi Mỹ vẫn quyết định áp mức thuế cao, Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã đưa ra 3 kịch bản dự báo cho ngành nông lâm thủy sản Việt Nam trong năm 2025.

Kịch bản 1: Nếu thuế suất giữ ở mức 10% suốt năm 2025 và áp dụng đồng đều cho các nước, xuất khẩu và mục tiêu tăng trưởng ngành nông nghiệp sẽ gần như không bị ảnh hưởng.

Kịch bản 2: Nếu sau thời gian hoãn, hai bên thống nhất mức thuế 20%, xuất khẩu 6 tháng cuối năm có thể giảm 20%, kéo tăng trưởng ngành nông lâm thủy sản giảm 0,15 - 2 điểm %, còn khoảng 3,8 - 3,85%.

Kịch bản 3: Nếu Mỹ vẫn áp thuế 46%, xuất khẩu nửa cuối năm dự kiến giảm 40%, khiến tăng trưởng ngành giảm 0,3 - 0,4 điểm %, còn 3,6 - 3,8%.

Như vậy, mỗi kịch bản dự báo đều gắn liền với những mức thuế cụ thể mà Mỹ có thể áp dụng, từ đó phản ánh tác động tương ứng đến kim ngạch xuất khẩu và tăng trưởng ngành.

Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường cũng đưa ra các giải pháp ứng phó như tăng cường đối thoại với Mỹ, hỗ trợ khẩn cấp và mở rộng thị trường xuất khẩu.

Cụ thể, cần tăng cường đối thoại với Mỹ để tìm giải pháp giảm thuế nhập khẩu hai chiều hoặc xin miễn giảm thuế đối với một số mặt hàng nông sản chiến lược. Song song với đó là đẩy mạnh minh bạch hóa xuất xứ hàng hóa và xây dựng hệ thống kiểm soát chất lượng rõ ràng.

Cần triển khai nhanh các biện pháp hỗ trợ khẩn cấp cho các mặt hàng quan trọng chịu tác động lớn từ thuế mới. 

Cùng với đó là tiếp tục nâng cao năng suất, chất lượng và giảm giá thành, chủ yếu thông qua nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ để tăng sức cạnh tranh cho nông lâm thuỷ sản Việt Nam. Đối với các doanh nghiệp, Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường khuyến nghị cần đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, ngoài các thị trường truyền thống như Trung Quốc, Đông Á, ASEAN, Mỹ, EU, đẩy mạnh khai thác các thị trường tiềm năng...