Xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc đang trên đà phục hồi

Riêng trong tháng 8, xuất khẩu rau quả Việt sang Trung Quốc đạt 678 triệu USD, tăng hơn 40% so với tháng trước và 15% so với cùng kỳ. Tính 8 tháng, thị trường này nhập gần 2,8 tỷ USD rau quả Việt, giảm 9,3% so với cùng kỳ nhưng mức sụt giảm đã thu hẹp đáng kể so với đầu năm. Với tỷ trọng gần 60% toàn ngành, Trung Quốc đang lấy lại vị thế là thị trường đầu tàu của xuất khẩu rau quả Việt.

Sự phục hồi đến sau nửa đầu năm đầy thử thách, khi Trung Quốc đồng loạt siết tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc. Các quy định về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, kim loại nặng, chất vàng O, cadimi khiến nhiều lô hàng ách tắc. Từ tháng 7, Trung Quốc tiếp tục áp giới hạn lưu huỳnh dioxit trong trái cây tươi ở mức 50 ppm, tạo thêm áp lực cho các nhà xuất khẩu trong khu vực.

Tháng qua, Thái Lan đã ghi nhận hàng chục container nhãn bị trả về do vượt ngưỡng, kéo giá nhãn tại vườn giảm sâu. Trong khi đó, hàng Việt vẫn thông suốt nhờ kiểm soát chất lượng và quy trình ổn định.

Các doanh nghiệp cũng cho rằng, khác với Thái Lan vốn phụ thuộc vào lưu huỳnh để bảo quản trái cây quãng đường dài, Việt Nam có lợi thế vận chuyển gần, ít phải dùng hóa chất, dễ thích ứng hơn với quy định mới và tạo lợi thế cạnh tranh.

Ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam cũng cho rằng lợi thế địa lý gần giúp nông sản Việt ít phụ thuộc vào hóa chất bảo quản, từ đó thích ứng nhanh hơn với các tiêu chuẩn mới của Trung Quốc.

Ông nhấn mạnh, Việt Nam hoàn toàn có thể gia tăng thị phần tại thị trường này nếu duy trì nghiêm ngặt các tiêu chí về an toàn thực phẩm. Trên thực tế, cảnh báo về cadimi trong sầu riêng chỉ xuất hiện rải rác và đã được xử lý.

Đầu năm, khi sầu riêng Việt bị siết kiểm dịch về chất vàng O, cadimi - các hợp chất có nguy cơ gây ung thư, doanh nghiệp Việt đã cấp tập tăng cường kiểm tra vùng trồng, giám sát tồn dư và điều chỉnh đóng gói. Nhờ đó, Trung Quốc đã cấp thêm 829 mã vùng trồng và 131 cơ sở đóng gói sầu riêng cho Việt Nam, nâng tổng số lên hơn 1.800. Trong nước, Bộ Nông nghiệp và Bộ Tài nguyên & Môi trường cũng ban hành Quyết định 3015, thiết lập quy trình kiểm soát riêng cho sầu riêng, tạo tiền lệ quan trọng cho các nông sản khác.

Ở góc độ xúc tiến thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Trung Quốc đang tăng cường thâm nhập các địa phương phía Bắc và Tây Bắc, nơi có thu nhập cao và nhu cầu lớn với trái cây nhiệt đới. Nhân dịp kỷ niệm 75 năm quan hệ ngoại giao Việt - Trung, nhiều hội chợ và sự kiện thương mại sẽ được tổ chức, mở rộng thêm cơ hội tiếp cận người tiêu dùng nội địa.

Với đà phục hồi từ quý III, ngành rau quả kỳ vọng kim ngạch năm 2025 có thể vượt mốc 7 tỷ USD, cao hơn năm 2024. Tuy nhiên, theo ông Nguyên, triển vọng này chỉ có thể trở thành hiện thực nếu các doanh nghiệp Việt coi “chuẩn mới” không phải là rào cản, mà là động lực nâng cấp toàn bộ chuỗi giá trị, từ vùng trồng, đóng gói đến chế biến và phân phối.