Xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc chưa thể tăng như kỳ vọng

Theo thông tin từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), thống kê của Hải quan Trung Quốc cho thấy nhu cầu nhập khẩu thủy sản của nước này đang phục hồi mạnh mẽ sau mở cửa từ đầu năm 2023.

Tuy nhiên, theo phân tích của bà Lê Hằng, Giám đốc truyền thông của VASEP, xuất khẩu (XK) thủy sản của Việt Nam sang thị trường Trung Quốc vẫn chưa hồi phục. Có những nguyên nhân từ yếu tố thị trường và cả nguyên nhân từ nội lực.

Quý I/2023, XK thủy sản Việt nam sang thị trường Trung Quốc vẫn giảm 27% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt gần 240 triệu USD. Trong đó, chỉ có tháng 2, XK tăng trưởng 24%, trong khi tháng 1 và tháng 3 tăng trưởng âm 60% và 39%.

Cá tra chiếm tỷ trọng chi phối 55% xuất khẩu thủy sản sang thị trường này. Do vậy sự sụt giảm xuất khẩu cá tra sang Trung Quốc đã tác động đến xu hướng chung. Xuất khẩu tôm chân trắng, chả cá – surimi và nhiều sản phẩm khác vẫn giảm sâu.

Trong khi đó, nhu cầu nhập khẩu thuỷ sản của Trung Quốc tăng trưởng mạnh sau giai đoạn thực hiện chính sách Zero COVID. Với hơn 1 triệu tấn thủy sản nhập khẩu trong quý I, giá trị hơn 4,5 tỷ USD, khối lượng nhập khẩu của Trung Quốc trong quý I đã tăng 17% và giá trị tăng 13% so với cùng kỳ năm 2022. 

Chỉ có tháng đầu năm, lượng nhập khẩu thủy sản của Trung Quốc bị giảm 27% về lượng và 19% về giá trị so với tháng 1/2022 vì lý do chính nhất là: kỳ nghỉ lễ tết Dương lịch và tết Nguyên đán đều rơi vào tháng này. Từ tháng 2, nhập khẩu bắt đầu tăng mạnh lần lượt 32% và 20%.

Tháng 3/2023, tăng trưởng nhập khẩu thủy sản của Trung Quốc đột phá nhất với mức tăng 58% về khối lượng và 51% về giá trị. Riêng trong tháng 3, Trung Quốc nhập khẩu 453 nghìn tấn thủy sản, trị giá trên 1,8 tỷ USD.

Sản phẩm thủy sản đông lạnh nhập khẩu Trung Quốc chiếm 89% về khối lượng và 67% về giá trị, trong khi sản phẩm tươi, sống, ướp lạnh chiếm lần lượt 7% và 28%. Sản phẩm chế biến chỉ chiếm 2%.

Trung Quốc tăng mạnh nhập khẩu thủy sản cho phân khúc gia công, chế biến XK, chiếm 21% về khối lượng và 12% về giá trị. Khối lượng nhập khẩu thủy sản cho hoạt động này tăng 70% so với cùng kỳ năm ngoái. Nhập khẩu thủy sản cho tiêu thụ trong nước của Trung Quốc chiếm 65% khối lượng và 82% về giá trị và tăng lần lượt 16% và 13% so với cùng kỳ.

Trung Quốc nhập khẩu nhiều nhất là cá minh thái với gần 200 nghìn tấn, tiếp đến là mực với gần 94 nghìn tấn. Riêng cá tra, trong 3 tháng đầu năm nay, Trung Quốc nhập khẩu 45 nghìn tấn với giá trung bình 2,18 USD/kg, giảm 7% so với cùng kỳ năm 2022.

Như vậy, mức độ nhập khẩu để phục vụ cho tiêu thụ trong nước chưa hồi phục mạnh, giá trung bình nhập khẩu giảm, cùng với áp lực cạnh tranh với các nước như Ecuador, Ấn Độ, Indonesia khiến cho xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang Trung Quốc chưa bứt phá trong quý I năm nay.

Tuy nhiên, doanh nghiệp thủy sản Việt Nam vẫn kỳ vọng rằng, xuất khẩu sang Trung Quốc sẽ sớm hồi phục vì dự đoán tiêu thụ thủy sản của Trung Quốc sẽ bùng nổ vào năm 2023, với 1,4 tỷ dân số được giải phóng khỏi các đợt phong tỏa do COVID-19 và quay trở lại chi tiêu cho việc ăn uống bên ngoài.

VASEP nhận định, Trung Quốc với dư địa còn nhiều sẽ có khả năng vươn lên là thị trường nhập khẩu số 1 của thủy sản Việt Nam. Để khai thác tốt thị trường láng giềng vốn không ổn định và còn nhiều điểm nghẽn này, cần có chiến lược xúc tiến thương mại bài bản với tầm nhìn 10 năm. Nếu không, DN Việt Nam sẽ rất khó cạnh tranh bởi sau khi Trung Quốc mở cửa sau COVID-19, nhà xuất khẩu trên khắp thế giới đều đổ dồn về thị trường này.