Giữ gìn bản sắc làng quê thôn Trằm - Lai Cách

Cổng làng văn hóa - dấu ấn đổi mới

Bước chân vào thôn Trằm, thị trấn Lai Cách, huyện Cẩm Giàng cũ, tỉnh Hải Dương cũ (nay là một đơn vị thuộc phường Lai Cách, thị xã Cẩm Giàng, TP. Hải Phòng), điều đầu tiên gây ấn tượng với du khách là cổng làng khang trang với dòng chữ vàng nổi bật: "Làng văn hóa". Hai bên cổng là khẩu hiệu quen thuộc: "Đảng sáng suốt chỉ đường đổi mới" và "Dân đồng lòng xây dựng quê hương".

Cổng làng thôn Trằm, Lai Cách

Đây không chỉ là tấm biển hiệu, mà còn là lời nhắc nhở cộng đồng về trách nhiệm đoàn kết, xây dựng quê hương. Từ nhiều năm nay, thôn Trạm đã được công nhận danh hiệu "làng văn hóa", phản ánh những nỗ lực trong việc xây dựng đời sống mới: vệ sinh môi trường, khuyến học, khuyến tài, phát triển kinh tế và giữ gìn an ninh trật tự.

Nằm giữa vùng đất công nghiệp phát triển nhanh chóng, nơi hội tụ nhiều khu, cụm công nghiệp lớn, thôn Trằm vẫn giữ được nét bình yên của làng quê Bắc Bộ, nơi những giá trị truyền thống song hành cùng bước tiến hiện đại.

Bàn thờ gia tiên - ngọn lửa thiêng trong mỗi nếp nhà

Đi sâu vào từng ngôi nhà, du khách có thể bắt gặp hình ảnh quen thuộc của bàn thờ tổ tiên. Giữa nền son thếp vàng rực rỡ, nổi bật nhất là bức hoành phi bốn chữ "Đức Lưu Quang" (德流光) - nghĩa là đức sáng mãi, lưu truyền muôn đời. Đây không chỉ là vật trang trí, mà còn là lời răn dạy con cháu sống nhân nghĩa, hiếu thảo, giữ vững truyền thống gia đình.

Bàn thờ Gia Tiên

Trên bàn thờ, bát hương, mâm ngũ quả, bánh kẹo, hoa quả, lễ vật… được bày biện ngay ngắn. Khói hương quyện trong ánh sáng lung linh của đèn nến, tạo nên không gian linh thiêng, kết nối giữa cõi âm và dương.

Với người dân thôn Trằm, bàn thờ tổ tiên không chỉ là nơi tưởng nhớ nguồn cội, mà còn là "trái tim" tinh thần của ngôi nhà. Từ những buổi lễ giỗ, Tết Nguyên đán cho đến ngày thường, bàn thờ luôn được chăm chút, thể hiện đạo lý "uống nước nhớ nguồn" đã ăn sâu vào tâm thức bao thế hệ.

Không chỉ trong mỗi nếp nhà, ngoài khuôn viên làng còn có những ngôi mộ tổ được xây dựng công phu. Một ngôi mộ gạch mái vòm, trang trí hoa văn uốn lượn, rêu phong phủ kín, toát lên vẻ cổ kính và trang nghiêm.

Ngôi mộ cổ

Người Việt từ xưa vốn coi trọng việc chăm sóc phần mộ tổ tiên. Mộ được xây vững chãi không chỉ để bảo vệ trước thời gian, mà còn là cách để con cháu tri ân, giữ gìn phúc đức cho đời sau. Vào những dịp Tết Thanh minh, giỗ chạp, Tết Nguyên đán, con cháu lại tề tựu, dọn dẹp cỏ cây, thắp nén nhang tưởng niệm.

Phần mộ trong làng chính là minh chứng rõ rệt cho sự gắn bó bền chặt giữa người sống và người đã khuất - một nét đẹp văn hóa tâm linh xuyên suốt lịch sử.

Bên cạnh bàn thờ trong gia đình và phần mộ tổ tiên, thôn Trằm còn có những ngôi nhà thờ họ khang trang, là nơi hội tụ của nhiều thế hệ.

Trên nền đá ong cổ kính, một tấm bia nhỏ khắc dòng chữ: "Ngôi nhà Lưu Bá Thoan xây dựng và hoàn thành 13/12/2012". Tấm bia giản dị, nhưng mang ý nghĩa thiêng liêng - ghi nhận công lao người đã đứng ra dựng nhà, để lại nơi thờ tự trang trọng cho con cháu.

Nhà thờ họ không chỉ là không gian tín ngưỡng, mà còn là "trường học đặc biệt", nơi con cháu được nhắc nhở về gia phả, công đức của tổ tiên, đạo lý sống. Trong bối cảnh công nghiệp hóa và nhịp sống hiện đại, nhà thờ họ trở thành điểm neo tinh thần, giữ cho cộng đồng không bị cuốn trôi trong vòng xoáy mưu sinh.

Truyền thống hòa nhịp cùng hiện đại

Điều đáng quý ở thôn Trằm - Lai Cách là sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại. Người dân vừa gìn giữ phong tục thờ cúng tổ tiên, vừa tích cực hưởng ứng phong trào xây dựng đời sống văn hóa mới. Những bàn thờ nghi ngút khói hương, những ngôi mộ rêu phong, nhà thờ họ khang trang… song hành cùng những cổng làng văn hóa và nhà máy, khu công nghiệp sầm uất.

Chính sự hòa quyện này đã tạo nên bản sắc riêng cho thôn Trằm: một vùng quê công nghiệp nhưng vẫn giữ được hồn cốt văn hóa, nơi đạo lý gia đình, dòng tộc và tinh thần đoàn kết cộng đồng luôn là nền tảng phát triển.

Trong nhịp sống công nghiệp hóa mạnh mẽ, thôn Trằm vẫn là một minh chứng sống động cho sức sống bền bỉ của văn hóa Việt. Giữa tiếng máy móc rộn ràng, những mái nhà thờ họ, bàn thờ gia tiên, ngôi mộ tổ và cổng làng văn hóa vẫn tỏa sáng, nhắc nhở con cháu hôm nay và mai sau về cội nguồn, về những giá trị vĩnh hằng.