Gỡ khó về vốn "cứu" cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng

Đại biểu Nguyễn Lâm Thành (Lạng Sơn) nêu khó khăn về vốn tuyến cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng.

Tại phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội tại Quốc hội, đại biểu Nguyễn Lâm Thành (đoàn Lạng Sơn) nêu những khó khăn về vốn của tuyến cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng và đề nghị được Chính phủ tháo gỡ.

Theo Đại biểu Thành, trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội vào ngày 17/11/2019, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo đẩy nhanh tiến trình xây dựng tuyến cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn với tinh thần sẽ hoàn thành vào năm 2020. Cam kết này của Thủ tướng đã đem lại niềm tin và kỳ vọng rất lớn.

Tuy nhiên, theo đại biểu Nguyễn Lâm Thành, đến thời điểm hiện tại, dự án này gặp rất nhiều trở ngại. Hợp phần một từ Bắc Giang - Lạng Sơn 64km mới được hoàn thành và đi vào thực hiện năm 2019. Tuyến còn lại từ Chi Lăng - Hữu Nghị 43 km với tổng mức đầu tư gần 9.000 tỷ đồng chưa được tiến hành triển khai. Trong khi đó, chủ đầu tư đã huy động 424 tỷ đồng để giải quyết công tác giải phóng mặt bằng, các chi phí kiểm đếm, những nội dung chuẩn bị cho đầu tư, đã bàn giao cắm mốc, đã thực hiện bàn giao mặt bằng được 20% công trình.

“Hiện nay trở ngại của nó là vốn không bố trí được. Thực hiện văn bản của Thủ tướng Chính phủ, Ủy ban nhân dân tỉnh Lạng Sơn đã có những kiến nghị về phương án”, đại biểu Thành cho biết và đề nghị các bộ, ngành, đặc biệt Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Giao thông, Ngân hàng Nhà nước tham mưu với Chính phủ để giải quyết vấn đề với phương án chuyển công trình này sang đầu tư công tư.

Không chỉ nêu ra khó khăn, vị Đại biểu đề xuất giải pháp với đề nghị thay đổi cơ cấu vốn trong tổng mức đầu tư Dự án hiện nay là 8.310 tỷ đồng theo hướng nhà đầu tư góp 1.750 tỷ đồng, tỉnh Lạng Sơn cũng cam kết đóng góp đến 1.000 tỷ đồng, trong khi đó nguồn vốn Lạng Sơn rất ít. Ngân hàng BIDV hiện đã cam kết hỗ trợ 2.000 tỷ đồng và đề nghị nhà nước sẽ sắp xếp để bố trí 2.160 tỷ đồng cho việc giải phóng mặt bằng các công trình phụ trợ như thực hiện với các công trình cao tốc khác. Đối với phần vốn vay thương mại còn thiếu 1.400 tỷ đồng, kiến nghị Ngân hàng Nhà nước tiếp tục hỗ trợ, chỉ đạo các ngân hàng thương mại khác tham gia đầu tư.

Đây là một phương án rất hợp lý để có thể đưa công trình này vào xây dựng để bảo đảm hoàn thành tiến độ cũng như để phát huy hiệu quả kinh tế - xã hội. Với việc chuyển đổi này, phần vốn nhà nước cũng chỉ đóng góp vào khoảng 15%, tức là 1.000 tỷ đồng của tỉnh Lạng Sơn và hơn 2.000 tỷ đồng của nhà nước, còn lại là của ngân hàng và của các nhà đầu tư.

“Đây là một công trình có ý nghĩa quan trọng không chỉ với Lạng Sơn, Cao Bằng mà cả với các tỉnh phía Bắc. Đề nghị Chính phủ quan tâm giải quyết”, ông Thành nói.

Dự án cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn - Hữu Nghị gồm 2 dự án thành phần và đoạn tuyến cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng (dự án thành phần 2) có tổng mức đầu tư 8.743 tỷ đồng.

Trước đó, trong công văn số 538/UBND - KT gửi tới Thủ tướng Chính phủ vào tháng 5/2020, lãnh đạo UBND tỉnh Lạng Sơn thừa nhận đến thời điểm này,  Dự án thành phần 2 – xây dựng đoạn tuyến cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng thuộc Dự án BOT đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc Giang – Lạng Sơn chắc chắn không thể hoàn thành trong năm 2020 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Lý do đưa ra là có những khó khăn trong việc thu xếp vốn tín dụng.

Cụ thể, UBND tỉnh Lạng Sơn đã cùng với Nhà đầu tư và ngân hàng BIDV tính toán, phân tích, xác định tổng nguồn vốn tham gia thực hiện đoạn cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng. Theo đó, Dự án thành phần 2 cần khoảng 8.310 tỷ đồng, trong đó vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư tham gia là  1.750 tỷ đồng, vốn vay thương mại là 3.400 tỷ đồng, ngân sách nhà nước tham gia 3.160 tỷ đồng.

Đối với phần vốn vay thương mại, hiện mới chỉ có Công ty Cổ phần BOT Bắc Giang - Lạng Sơn - Hữu Nghị cam kết góp 1.750 tỷ đồng và  Ngân hàng BIDV cam kết cho dự án vay 2.000 tỷ đồng. Bên cạnh vướng mắc trong việc huy động vốn tín dụng cho Dự án thành phần 2 – đoạn Hữu Nghị Chi Lăng, hiện nay đoạn cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn (Chi Lăng) thuộc Dự án thành phần 1 cũng đã đưa vào vận hành từ ngày 15/01/2020, chính thức thu phí từ ngày 18/02/2020, nhưng còn 30km nữa mới đến thành phố Lạng Sơn, cách cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị 43km (thuộc phạm vi đoạn tuyến cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng).

“Việc kết thúc chơi với như vậy sẽ làm ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả đầu tư của tuyến cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn và chưa có cơ sở để kết nối và triển khai tuyến cao tốc Đồng Đăng (Lạng Sơn) - Trà Lĩnh (Cao Bằng)”, lãnh đạo UBND tỉnh Lạng Sơn đánh giá.

Dự án cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng được Chính phủ phê duyệt chủ trương đầu tư năm 2016. Theo đó, đoạn cao tốc từ huyện Chi Lăng đến cửa khẩu Hữu Nghị (Lạng Sơn) dài 43 km, quy mô 4 làn xe được đầu tư bằng vốn vay ODA, với tổng số tiền 8.743 tỷ đồng.

Dự án này được quy hoạch nối thông với cao tốc Bắc Giang - Chi Lăng (Lạng Sơn) để hình thành tuyến cao tốc từ Hà Nội đến cửa khẩu Hữu Nghị phục vụ lưu thông hàng hóa qua biên giới Việt Trung và phát triển kinh tế xã hội các tỉnh Đông Bắc. 

Đầu 2018, để giảm áp lực nợ công, Chính phủ quyết định chuyển hình thức đầu tư dự án cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng từ nguồn vốn vay ODA sang đầu tư BOT. Đồng thời, Chính phủ bổ sung tuyến đường này vào dự án cao tốc Bắc Giang - Chi Lăng (Lạng Sơn) đang triển khai, với kế hoạch hoàn thành toàn tuyến từ Bắc Giang đến cửa khẩu Hữu Nghị vào năm 2020. Song song đó, dự án được chuyển giao cơ quan Nhà nước có thẩm quyền từ Bộ Giao thông Vận tải về UBND tỉnh Lạng Sơn.