Hiệp hội VAMM đề xuất rời lộ trình hạn chế xe máy thêm 2-3 năm

Trước lộ trình Hà Nội sẽ hạn chế xe máy, mô tô sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong vành đai 1, 2 và 3 theo lộ trình năm 2026, 2028 và 2030, Hiệp hội Các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM) vừa có văn bản gửi Chính phủ về việc đề xuất lộ trình cấm xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch tại Hà Nội.

Theo đó, VAMM đồng thuận với chủ trương giảm phát thải của Nhà nước, nhưng cho rằng thời điểm cấm xe máy xăng cần được tính toán lại.

Theo VAMM, việc chuyển đổi sang sử dụng xe điện đặt ra không ít thách thức đối với người dân, đặc biệt là những nhóm thu nhập thấp. Việc thay thế phương tiện đang sử dụng trở thành gánh nặng tài chính không nhỏ. Những đối tượng bị ảnh hưởng nặng nề nhất thường là người lao động, hộ gia đình có thu nhập thấp và những gia đình đang sở hữu nhiều phương tiện truyền thống.

Bên cạnh khó khăn về chi phí, hạ tầng hỗ trợ cho xe điện, đặc biệt là hệ thống trạm sạc công cộng, hiện vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế. Ngoài ra, mối lo ngại về an toàn cháy nổ khi sạc xe điện - nhất là tại các chung cư cũ có hệ thống điện đã xuống cấp cũng ngày càng gia tăng.

Trong khi đó, các hãng thuộc VAMM như Honda, Yamaha, Suzuki, Piaggio, SYM cho rằng, việc chuyển đổi quá nhanh từ xe máy xăng sang xe máy điện, nếu không có lộ trình phù hợp sẽ gây áp lực nghiêm trọng lên toàn bộ ngành công nghiệp xe máy - từ sản xuất, phân phối đến dịch vụ hậu mãi.

Các doanh nghiệp sản xuất sẽ phải đầu tư lớn để tái cấu trúc dây chuyền, đổi mới công nghệ và phát triển sản phẩm, trong khi chưa có đủ thời gian chuẩn bị và chưa được hỗ trợ tài chính kịp thời. Điều này dẫn đến thua lỗ, gián đoạn sản xuất và nguy cơ phá sản.

Hệ thống gần 2.000 đại lý xe máy xăng hiện nay có nguy cơ bị tê liệt do doanh thu giảm đột ngột. Cùng với đó, khoảng 200 nhà cung ứng linh kiện - chủ yếu là phục vụ động cơ đốt trong sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp, kéo theo nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng. Tác động lan tỏa sẽ ảnh hưởng đến hàng trăm ngàn lao động, đe dọa sinh kế và tạo áp lực lớn lên an sinh xã hội.

Thêm vào đó, hiện nay, các nhà sản xuất đã và đang đầu tư hàng ngàn tỉ đồng để thay đổi công nghệ, máy móc thiết bị, dây chuyền nhằm đáp ứng nhiều quy định mới của Chính phủ có hiệu lực từ năm 2027, gồm: Áp dụng tiêu chuẩn khí thải Euro 4, kiểm soát khí thải đối với xe đang lưu hành, giới hạn mức tiêu thụ nhiên liệu…

Việc chuyển đổi đột ngột sang xe điện không những gây lãng phí lớn các nguồn lực đã bỏ ra mà còn làm suy giảm hiệu quả thực thi các chính sách môi trường mà Chính phủ vừa ban hành, VAMM kiến nghị.

Cùng với đó, việc phát triển hạ tầng trạm sạc và lưới điện là điều kiện then chốt cho chuyển đổi xe điện. Việc thiếu hệ thống trạm sạc đồng bộ và lưới điện đủ năng lực đang là rào cản lớn trong lộ trình chuyển đổi sang xe điện.

Hiện nay, chỉ có VinFast là hãng đầu tư mạnh nhất vào hệ thống trạm sạc công cộng, trải đều khắp cả nước, nhưng số lượng cho ôtô là chủ yếu. Những hãng xe máy điện khác hầu hết đều cho khách sạc xe tại nhà hoặc các điểm sạc tư nhân nhỏ lẻ.

Một số đơn vị như Dat Bike xây dựng trạm sạc nhanh nhưng số lượng không đáng kể và mới chỉ có ở TP HCM. Selex Motors tiếp cận thị trường theo hai hướng, một là sạc tại nhà, hai là đổi pin tại các trạm công cộng. Hiện hãng này có khoảng 90 trạm đổi pin, phân bổ ở ba thành phố lớn là Hà Nội, Đà Nẵng, TP HCM.

Vì vậy, VAMM kiến nghị để quá trình chuyển đổi diễn ra hiệu quả và bền vững cần một lộ trình triển khai hợp lý với thời gian chuẩn bị tối thiểu 2-3 năm. Khoảng thời gian này cho phép người dân, doanh nghiệp và cơ quan quản lý có thời gian để giải quyết các khó khăn, thách thức nêu trên và có đủ điều kiện để thích ứng, điều chỉnh và phối hợp đồng bộ, hạn chế rủi ro và bảo đảm tính khả thi trong thực tiễn.

Các hãng xe thuộc VAMM cũng cho rằng nên cấm theo lộ trình, có thể xuất phát từ những dòng xe cũ, mức ô nhiễm cao không đạt chuẩn, rồi dần tới xe dịch vụ và cuối cùng mới là xe cá nhân.