Hưng Yên: “Giữ lửa” nghề làm đầu lân truyền thống

Ngày nay, múa lân là môn nghệ thuật không thể thiếu vào dịp Trung Thu cũng như các dịp lễ Tết. Lân tượng trưng cho sức mạnh, uy quyền, sự may mắn và phát đạt. Bởi thế, để có được những chiếc đầu lân uy nghiêm, giương cao dũng mãnh trong đêm Trung Thu không thể không nhắc đến sự miệt mài không mệt mỏi của các nghệ nhân làm đầu lân, đã bao đời "giữ lửa" cho một nghề truyền thống đặc sắc.

Mỗi dịp Tết Trung Thu, chúng tôi lại có dịp gặp ông Khang - người đã dành trọn thanh xuân gắn bó với nghề làm đầu lân truyền thống. Ngày đêm cần mẫn bên khung tre, giấy màu và hồ dán, ông miệt mài tạo nên những chiếc đầu lân độc đáo, với mong muốn góp thêm niềm vui, mang tiếng cười đến cho các em nhỏ trong đêm hội trăng rằm.

Ông Khang cho biết: "Năm nay tôi đã ngoài 70. Ở tuổi này, lẽ ra phải được thảnh thơi, an nhàn, quây quần bên con cháu, nhưng tôi vẫn gắn bó với nghề bao năm qua. Trước đây, cứ mỗi dịp Tết Trung Thu, cả gia đình lại tất bật làm việc không quản ngày đêm để kịp giao đơn cho các đại lý và bà con làng xóm đã đặt mua từ trước.

Mỗi năm, gia đình tôi bán khoảng 2.000 chiếc đầu lân với giá từ 80.000 - 1.000.000 đồng/chiếc, chủ yếu làm về 3 loại: đầu lân cỡ nhỏ, đầu lân cỡ trung, đầu lân cỡ lớn. Sản phẩm hoàn toàn được sử dụng từ những nguyên liệu tự nhiên, không chứa chất độc hại, bảo đảm an toàn cho trẻ nhỏ cũng như đối với người tiêu dùng".

Nghề làm đầu lân đã gắn bó với gia đình ông Khang gần 30 năm qua, trải qua bao nhiêu thăng trầm, gặp không ít khó khăn nhưng ông vẫn kiên trì, không từ bỏ. Bởi đây là nghề truyền thống của gia đình, được lưu truyền qua nhiều thế hệ và giờ đây điều ông luôn băn khoăn đó là truyền nghề lại cho các con cũng như với thế hệ trẻ mai sau.

Nghề làm đầu lân đã gắn bó với gia đình ông Khang gần 30 năm qua. Trải qua nhiều thăng trầm, đối mặt không ít khó khăn, nhưng ông vẫn kiên trì bám nghề. Bởi đây là nghề truyền thống của gia đình, được lưu truyền qua nhiều thế hệ và giờ đây điều khiến ông trăn trở nhất là làm sao truyền lại nghề cho các con, cũng như khơi dậy niềm say mê nơi thế hệ trẻ mai sau, để ngọn lửa nghề không bị mai một.

Theo ông Khang, nghề làm đầu lân không dễ dàng, ngoài đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo mà còn rất cần cái tâm, đặc biệt phải có năng khiếu hội họa cùng khả năng sáng tạo. Để làm ra được chiếc đầu lân hoàn chỉnh mất rất nhiều thời gian, quá trình học hỏi xong trau dồi kinh nghiệm, nhất là phải kiên trì, phải thực sự yêu nghề, tâm huyết với nghề mới có thể làm và giữ nghề được.

"Sang năm nay, gia đình tôi không làm đầu lân cỡ lớn nữa, chỉ làm 2 loại đầu cỡ nhỏ và đầu cỡ trung thôi. Bởi nhiều lí do: Thứ nhất, tỉnh vừa mới sáp nhập lại đúng dịp chuẩn bị cho Tết Trung Thu, mọi năm trước cắm trại cho các cháu thiếu nhi ở ngay tại thôn, xã của địa phương, năm nay sáp nhập thành phường, quy mô rộng do đó việc cắm trại, tổ chức Trung Thu cho các cháu thiếu nhi cũng chưa biết ở đâu. Những dịp Trung Thu trước, gia đình tôi thường nhận làm đầu lân cỡ lớn cho thôn, góp vui, náo nhiệt trong việc tổ chức Trung Thu cho các cháu nhỏ ở địa phương, sang năm nay sáp nhập không còn xã nữa nên tôi chưa làm đến.

Thứ 2, sản phẩm đầu lân của nhà tôi tuy chỉ làm bằng thủ công nhưng về chất lượng không thua kém gì so với những nơi khác bởi độ bền cao, giá thành rẻ nhưng vẫn bán chậm. Mặt khác, ở trong Nam người mua đầu lân cỡ to chỉ sau đêm rằm, tổ chức Trung Thu xong là họ tiêu huỷ luôn còn với người Bắc tính cách tiết kiệm, sau khi mua dùng xong lại đem cất để năm sau dùng tiếp, dùng vài năm khi chán thì mới mua đầu lân mới.

Cho dù năm nay, sản phẩm đầu lân của gia đình tôi bán chậm hơn so với những năm trước, ảnh hưởng không nhỏ đến thu nhập của gia đình nhưng vì đam mê, niềm tin, sự tâm huyết thôi thúc tôi tiếp tục giữ vững và phát triển nghề truyền thống của ông cha để lại từ bao đời" - Ông Khang chia sẻ.

Để đáp ứng nhu cầu thị trường ngày càng đa dạng, ông Khang cũng như những nghệ nhân khác luôn phải tìm tòi, sáng tạo những hoa văn mới bên cạnh những màu sắc và chi tiết truyền thống. Các bộ phận trên đầu lân từ những chi tiết nhỏ nhất như: lưỡi, tai, mắt… được gia công cẩn thận để giữ được độ bền chặt, từ đó giúp cho những màn múa lân trở nên đặc sắc. Trong khi làm đầu lân, mắt là chi tiết quan trọng nhất làm nên thần thái, sinh động của con lân, do đó phải làm thật cầu kỳ, kĩ lưỡng.

Bởi thế, mỗi chiếc đầu lân do ông Khang chế tác không chỉ toát lên vẻ uy nghi mà còn mang “hồn” của linh vật sống động - nét đặc trưng riêng, tạo nên sự khác biệt so với sản phẩm ở nhiều nơi khác.

Suốt nhiều năm qua, với đôi bàn tay cần mẫn, tỉ mỉ và khéo léo, ông đã góp phần gìn giữ, phát huy một nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc, đồng thời mang đến niềm vui, tiếng cười cho các em nhỏ trong đêm hội trăng rằm.