Nhà dưỡng lão bán trú - Phân khúc dịch vụ đầy tiềm năng

Theo Dữ liệu dân cư quốc gia, cả nước hiện có khoảng 16,1 triệu người cao tuổi, chiếm trên 16% dân số. Dự báo đến năm 2038, Việt Nam sẽ bước vào thời kỳ dân số già, cứ 5 người dân thì có 1 người trên 60 tuổi, kéo theo nhu cầu chăm sóc sức khỏe, tinh thần và đời sống người cao tuổi ngày càng lớn.

Phần lớn người cao tuổi (61,3%) đang sống với ít nhất một người con ruột. Tuy nhiên trong xã hội hiện đại, áp lực kinh tế và sự thay đổi của cấu trúc gia đình ngày càng thu nhỏ dần, khiến nhiều gia đình khó có điều kiện chăm sóc toàn diện cho cha mẹ, ông bà.

Cụ thể, số liệu từ Tổng cục Thống kê cho thấy quy mô hộ gia đình đã giảm từ 3,9 người/hộ năm 2010, xuống còn 3,5 người/hộ vào năm 2024. Tương tự, số liệu năm 2024 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng chỉ rõ số hộ gia đình 2 thế hệ chiếm tỷ lệ nhiều nhất là 45,5%, còn các hình thức hộ gia đình khác (hộ gia đình 1 thế hệ, hộ gia đình đơn thân...) chiếm tới 37,1%.

Trước thực trạng đó, mô hình nhà dưỡng lão bắt đầu được xã hội quan tâm như một giải pháp nhân văn, phù hợp với xu thế hiện đại. Đặc biệt, sau phát biểu của Tổng Bí thư tại hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai 4 nghị quyết mới của Bộ Chính trị tổ chức ngày 16/9, mô hình nhà dưỡng lão, nhất là nhà dưỡng lão bán trú được kỳ vọng sẽ phát triển rõ nét hơn vào thời gian tới.

Theo Viện Nghiên cứu đánh giá thị trường bất động sản thuộc Hội Môi giới bất động sản Việt Nam (VARS IRE), khác với mô hình “nhà dưỡng lão toàn thời gian”, nơi người già sống hẳn tại cơ sở, mô hình “nhà dưỡng lão bán trú” cho phép người cao tuổi đến sinh hoạt, chăm sóc y tế, tham gia hoạt động cộng đồng, còn buổi tối trở về nhà với con cháu. Theo VARS IRE, đây là giải pháp dung hòa giữa truyền thống “sống cùng gia đình” và nhu cầu được chăm sóc chuyên nghiệp của người cao tuổi.

Tuy nhiên, khái niệm “nhà dưỡng lão bán trú” rất mới mẻ. Phần lớn những cơ sở hiện tại hoạt động theo mô hình toàn thời gian. Chỉ một số ít trung tâm dưỡng lão cho phép nhận người già vào buổi sáng và trả về buổi tối. Song, điểm chung của các trung tâm là đều trong tình trạng “quá tải”.

VARS IRE cho rằng, trong bối cảnh già hóa dân số nhanh chóng, việc phát triển hệ thống nhà dưỡng lão bán trú chính là giải pháp phù hợp với điều kiện văn hóa, xã hội và kinh tế Việt Nam. Thực tế, Việt Nam đã bước vào giai đoạn già hóa dân số từ năm 2011 và đang ghi nhận tốc độ già hóa nhanh nhất thế giới.

Tuy nhiên, chi phí cho một suất dưỡng lão trung bình hiện nay tương đối cao, hơn mức lương hưu hoặc sự hỗ trợ từ con cháu. Cụ thể, theo thống kê đến cuối năm 2024, mức lương hưu bình quân mới đạt khoảng 6,2 triệu đồng/tháng, trong khi chi phí cho một suất dưỡng lão trung bình lại từ 10 triệu đồng/tháng trở lên. Khoảng cách này khiến nhiều người cao tuổi khó tiếp cận dịch vụ chăm sóc chuyên nghiệp, làm giảm hiệu quả an sinh xã hội.

Chính vì vậy, để mô hình dưỡng lão bán trú thực sự đi vào đời sống, bên cạnh việc tiếp tục hoàn thiện chính sách an sinh xã hội gắn với bảo hiểm y tế nhằm giảm gánh nặng chi phí cho người cao tuổi, Nhà nước cần nghiên cứu và ban hành cơ chế ưu đãi về quỹ đất, tín dụng cho các dự án dưỡng lão. Đây sẽ là động lực quan trọng để khuyến khích doanh nghiệp tham gia, từng bước phát triển phân khúc dịch vụ đầy tiềm năng và giàu ý nghĩa nhân văn này.