Ninh Thuận - Để những giá trị khác biệt tạo nên thịnh vượng

Miền đất hội tụ những giá trị khác biệt

Ninh Thuận thuộc vùng Duyên hải Nam Trung Bộ, có vị trí thuận lợi nằm trên giao điểm 3 trục giao thông chiến lược là Quốc lộ 1A, đường sắt Bắc Nam và Quốc lộ 27 lên Nam Tây Nguyên, là cửa ngõ nối vùng kinh tế trọng điểm kinh tế Đông Nam bộ với các tỉnh Tây nguyên và Nam Trung bộ. Ninh Thuận có diện tích tự nhiên 3.358 km2, dân số 590.360 người. Tỉnh có 7 đơn vị hành chính (1 thành phố, 6 huyện), trong đó, thành phố Phan Rang - Tháp Chàm là trung tâm chính trị, kinh tế và văn hóa của tỉnh.

Ninh Thuận có khí hậu nhiệt đới gió mùa điển hình với đặc trưng khô nóng, bốc hơi mạnh, độ mặn nước biển cao; tốc độ gió lớn nhất cả nước (trung bình 7,5m/s); ngoài ra, số giờ nắng trung bình trong ngày cao nhất cả nước (7,7 giờ mỗi ngày) với cường độ bức xạ khá lớn. Có thể nói, Ninh Thuận là địa bàn có điều kiện lý tưởng để phát triển năng lượng sạch là năng lượng gió và mặt trời.

Bên cạnh đó, khí hậu khô hạn đã tạo cho Ninh Thuận có thể phát triển các loại cây trồng, vật nuôi đặc thù có năng suất, chất lượng cao, sản xuất được quanh năm. Ngoài cây nho với sản lượng hàng năm ổn định từ 60.000 - 65.000 tấn dùng cho chế biến rượu nho, nho khô... các sản phẩm khác như mía cây, táo, thịt gia súc (bò, dê, cừu)... với sản lượng lớn, có thể mở rộng quy mô, diện tích, đáp ứng được nhu cầu về nguồn nguyên liệu cho công nghiệp chế biến.

Là tỉnh nằm trong vùng du lịch trọng điểm của cả nước, lại có bờ biển dài 105km với nhiều bãi tắm đẹp và nổi tiếng như Ninh Chữ, Cà Ná, Bình Tiên, Vĩnh Hy, môi trường nước biển trong sạch, thời tiết nắng ấm quanh năm nên Ninh Thuận có tiềm năng lớn trong phát triển du lịch biển.

Mạng lưới giao thông Ninh Thuận khá thuận lợi, nằm ở giao điểm 3 trục giao thông chiến lược là Quốc lộ 1 A, đường sắt Bắc Nam và quốc lộ 27 lên Nam Tây nguyên. Trong thời gian tới, tỉnh sẽ tập trung đầu tư cơ sở hạ tầng, nhất là các tuyến đường giao thông kết nối để tận dụng khai thác lợi thế về hạ tầng cảng biển, sân bay của các tỉnh trong khu vực tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tỉnh, mà trọng tâm là tuyến đường ven biển dài 116km và tuyến đường cao tốc từ sân bay quốc tế Cam Ranh đến thành phố Phan Rang - Tháp Chàm.

Theo quy hoạch Ninh Thuận là nơi xây dựng hai nhà máy điện hạt nhân (tổng công suất khoảng 8.000 MW) và các dự án điện gió, điện mặt trời (công suất dự kiến khoảng 2.000MW) đảm bảo nguồn cung cấp điện cho sinh hoạt và phát triển công nghiệp. Các khu, cụm công nghiệp của tỉnh có địa chất ổn định, thuận lợi về giao thông, các dịch vụ điện, nước và hạ tầng thiết yếu khác được đảm bảo.

Mục tiêu tới năm 2030 trở thành tỉnh có mức thu nhập trung bình cao

Quy hoạch tỉnh Ninh Thuận thời kỳ 2021-2030 đặt mục tiêu tới năm 2030, tỉnh Ninh Thuận trở thành tỉnh có mức thu nhập bình quân thuộc nhóm trung bình cao của cả nước, phát triển năng động, nhanh và bền vững với kinh tế biển, kinh tế đô thị là động lực tăng trưởng; phát triển trọng tâm tại khu vực phía Nam tỉnh tạo tiền đề cơ sở hình thành Khu kinh tế ven biển; có kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội đồng bộ, có khả năng chống chịu cao với thiên tai, dịch bệnh và thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu. Đặc biệt là nguồn tài nguyên nước cần được đảm bảo nhu cầu sử dụng, điều hòa, phân phối hợp lý đáp ứng các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội.

Tầm nhìn đến năm 2050, Ninh Thuận trở thành tỉnh phát triển toàn diện, nhanh và bền vững, có nền kinh tế đa dạng và thịnh vượng; phát triển mạnh về kinh tế biển, với khu kinh tế ven biển hiện đại, kinh tế biển đóng góp quan trọng vào nền kinh tế của tỉnh, chiếm trên 55% tổng sản phẩm nội tỉnh hệ thống đô thị ven biển thông minh, bền vững, có bản sắc riêng, thân thiện với môi trường.

Về kinh tế, phấn đấu tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân đạt khoảng 10 -11%/năm; Đến năm 2030, GRDP bình quân đầu người (giá hiện hành) đạt khoảng 200 triệu đồng. Tỷ trọng GRDP của khu vực công nghiệp - xây dựng khoảng 53 - 54%; khu vực dịch vụ khoảng 34 - 35%; khu vực nông, lâm nghiệp, thủy sản khoảng 12 - 13%; thuế sản phẩm trừ trợ cấp sản phẩm khoảng 2 - 3%. Phấn đấu kinh tế số chiếm khoảng 30% GRDP vào năm 2030.

Theo phương hướng phát triển, phấn đấu đến năm 2030, năng lượng, năng lượng tái tạo chiếm tỷ trọng khoảng 12% GRDP của tỉnh, giải quyết 7,3% nhu cầu việc làm trong toàn tỉnh. Tập trung khai thác các tiềm năng, lợi thế về điều kiện tự nhiên nắng, gió để phát triển điện mặt trời, điện gió ven bờ, điện gió ngoài khơi, điện khí LNG, thủy điện tích năng, nguồn năng lượng mới (hydro, thủy triều, sinh khối,…).

Trong quy hoạch, Ninh Thuận phấn đấu đến năm 2030, tỷ trọng ngành nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao đạt 7-8%GRDP của tỉnh. Ưu tiên phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao tại các khu vực: huyện Ninh Hải, Ninh Phước, Thuận Nam với các vùng sản xuất tôm giống. Các huyện Ninh Hải, Ninh Phước, Ninh Sơn, Thuận Bắc, Thuận Nam và Bác Ái với các vùng sản xuất rau, cây ăn quả, sản xuất mía đường.

Về phát triển kết cấu hạ tầng, đẩy mạnh phát triển kết cấu hạ tầng giao thông tỉnh Ninh Thuận, đáp ứng các chỉ tiêu đối với từng đô thị trong tỉnh; phát triển hệ thống cảng biển Ninh Thuận, gồm khu bến Cà Ná và khu bến Ninh Chữ là cảng tổng hợp quốc gia, đóng vai trò đầu mối khu vực với chức năng bến cảng tổng hợp, hàng rời, hàng container, hàng lỏng/khí.

Dân số tăng bình quân khoảng 1,89%/năm. Tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt từ 75 - 80%; trong đó tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng cấp, chứng chỉ đạt trên 40%. Chỉ số phát triển con người (HDI) bằng mức trung bình cả nước.

Tỷ lệ đô thị hóa khoảng 55 - 56%; bảo đảm 100% đô thị loại III trở lên hoàn thiện tiêu chí phân loại đô thị về cơ sở hạ tầng đô thị, nhất là hạ tầng về y tế, giáo dục, đào tạo và các công trình văn hóa cấp đô thị. Tỷ lệ hộ nghèo đa chiều (theo chuẩn mới) giảm bình quân 1,5- 2%/năm và đến năm 2030 còn dưới 1,5%.

Phát triển theo 4 vùng lãnh thổ, 3 vùng động lực

Quy hoạch tỉnh Ninh Thuận cũng xác định, tổ chức các hoạt động kinh tế - xã hội tỉnh Ninh Thuận theo 4 vùng lãnh thổ, 3 vùng động lực, 3 hành lang phát triển.

Theo đó, 4 vùng lãnh thổ, gồm: vùng trung tâm (TP Phan Rang - Tháp Chàm và phụ cận), vùng phía Bắc (huyện Thuận Bắc, huyện Ninh Hải), vùng phía Tây (huyện Ninh Sơn, huyện Bác Ái), vùng phía Nam (huyện Ninh Phước, huyện Thuận Nam).

Ba vùng động lực phát triển là vùng đô thị động lực Phan Rang - Tháp Chàm bao gồm không gian TP Phan Rang - Tháp Chàm và các huyện Thuận Bắc, Ninh Hải, Ninh Phước. Đây là vùng phát triển tổng hợp đa ngành với đô thị Phan Rang - Tháp Chàm là trung tâm vùng, các đô thị vệ tinh phụ trợ có các chức năng riêng biệt, gồm: Lợi Hải (công nghiệp), Thanh Hải (du lịch), Phước Dân (thương mại dịch vụ, nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, làng nghề).

Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam của tỉnh bao gồm không gian huyện Thuận Nam và huyện Ninh Phước, là vùng phát triển công nghiệp - cảng biển - năng lượng, thương mại dịch vụ và du lịch. Trong đó, đô thị Phước Nam là trung tâm vùng, các đô thị phụ trợ với chức năng riêng biệt, gồm: Cà Ná (công nghiệp - cảng biển), Sơn Hải (du lịch - dịch vụ).

Tỉnh tổ chức ba vùng động lực phát triển. Trong đó, vùng kinh tế trọng điểm phía Nam dự kiến thành lập Khu kinh tế ven biển phía Nam với quy mô 43.900 ha nằm dọc huyện Ninh Hải và huyện Ninh Phước. Đây sẽ là động lực tăng trưởng kinh tế mới của tỉnh với các dự án có quy mô lớn như: cảng và dịch vụ cảng, logictis, năng lượng, năng lượng tái tạo, các ngành công nghiệp nặng, các khu đô thị hiện đại và nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.

Vùng phát triển phía Tây bao gồm không gian huyện Ninh Sơn và huyện Bác Ái, là vùng phát triển thương mại dịch vụ, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, năng lượng và du lịch. Trong đó, trung tâm vùng phát triển phía Tây là đô thị Tân Sơn, các đô thị phụ trợ với các chức năng riêng biệt, gồm: Lâm Sơn (thương mại dịch vụ và năng lượng), Phước Đại (thương mại dịch vụ, đào tạo và điều phối năng lượng).

Ba hành lang kinh tế là hành lang phát triển đa dạng, bám dọc theo các trục tuyến giao thông huyết mạch Bắc - Nam quốc lộ 1, cao tốc Bắc Nam phía Đông đoạn Cam Lâm - Vĩnh Hảo đi qua tỉnh, là hành lang có tiềm năng phát triển quan trọng và đa dạng nhất, kết nối hệ thống đô thị, công nghiệp, cảng biển của tỉnh Ninh Thuận.

Hành lang phát triển sinh thái, bám dọc theo trục Đông - Tây, Quốc lộ 27, 27B và không gian sinh thái dọc sông Dinh, Vườn quốc gia Phước Bình kết nối phát triển nông nghiệp, du lịch, dịch vụ, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, các cụm công nghiệp phụ trợ, sản xuất nông nghiệp, năng lượng và du lịch trải nghiệm, trung tâm điều phối năng lượng thủy điện tích năng Bác Ái, năng lượng tái tạo.

Hành lang phát triển ven biển, bám dọc theo tuyến đường ven biển (TL701, 702) từ Bắc đến Nam và khu vực vùng bờ, là khu vực có mật độ thấp, phát triển du lịch là chủ đạo gắn với khu dự trữ sinh quyển thế giới Vườn quốc gia Núi Chúa, phát triển sản phẩm du lịch khác biệt gắn với 6 đô thị ven biển là Vĩnh Hy, Thanh Hải, Khánh Hải, Phan Rang - Tháp Chàm, Sơn Hải, Cà Ná và các khu đô thị du lịch, khu chức năng ven biển được cụ thể hóa trong quy hoạch khu du lịch quốc gia Ninh Chữ.

Du lịch phát triển trở thành ngành kinh tế mũi nhọn

Ninh Thuận là địa phương có núi, biển, đồng bằng, bán sa mạc với nhiều lợi thế để tỉnh khai thác, phát triển các loại hình du lịch hấp dẫn. Tỉnh có đường bờ biển dài hơn 105km với những bãi tắm có phong cảnh đẹp hoang sơ, hệ sinh thái biển đa dạng cùng thời tiết nắng ấm quanh năm. Đây là điều kiện thuận lợi để tỉnh đẩy mạnh khai thác, phát triển sản phẩm du lịch tham quan, nghỉ dưỡng.

Ninh Thuận có nhiều lợi thế khi sở hữu Vườn Quốc gia Phước Bình và Khu dự trữ sinh quyển thế giới Núi Chúa với các vùng sinh thái đặc thù. Trong đó, Vườn Quốc gia Phước Bình là nơi bảo tồn sự đa dạng sinh học của hệ sinh thái rừng, biển Nam Trung Bộ. Khu dự trữ sinh quyển Núi Chúa đang là điểm thu hút khách du lịch, nhà khoa học tới tham quan, nghiên cứu, đặc biệt là người yêu thiên nhiên muốn khám phá bí ẩn hệ sinh thái rừng khô hạn độc đáo nhất Việt Nam.

Ngoài cảnh quan đa dạng, trầm tích văn hóa bản địa cũng tạo nên chiều sâu cho mỗi hành trình khám phá Ninh Thuận của du khách. Các lễ hội Katê của đồng bào Chăm theo đạo Bà la môn, Tết Ramưwan của đồng bào Chăm theo đạo Bà ni, lễ hội đua thuyền, lễ cầu ngư, lễ mừng lúa mới, đàn Chapi của đồng bào Raglai... thu hút đông đảo du khách thập phương.

Đặc biệt, đến Ninh Thuận du khách có dịp được chiêm ngưỡng các tháp Chăm với nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc độc đáo còn tồn tại tương đối nguyên vẹn thuộc loại đẹp nhất của các đền tháp Chăm ở Việt Nam hiện nay. Cùng với đó, du khách còn được thưởng thức nét văn hóa ẩm thực bản địa, tham quan làng nghề gốm, dệt thổ cẩm với lịch sử tồn tại hàng trăm năm..

Từ những tiềm năng thế mạnh nêu trên, Quy hoạch tỉnh Ninh Thuận thời kỳ 2021-2030 đặt mục tiêu tới năm 2030, du lịch phát triển trở thành ngành kinh tế mũi nhọn theo hướng bền vững, đóng góp 15% GRDP toàn tỉnh. 

Du lịch Ninh Thuận trở thành điểm đến đặc biệt hấp dẫn, có năng lực cạnh tranh cao so với khu vực và cả nước. Phát triển theo hướng "Bền vững - Chất lượng cao - Độc đáo"; vừa phát triển du lịch truyền thống, vừa tạo dựng các loại hình mới, độc đáo về khí hậu, khám phá sáng tạo là điểm đến hấp dẫn, khác biệt, có sức cạnh tranh cao đối với các khu vực trong nước và quốc tế; khai thác hiệu quả lợi thế tài nguyên du lịch hiện có và biến những hạn chế thành tiềm năng du lịch khác biệt; tập trung nguồn lực đầu tư phát triển Khu du lịch quốc gia Ninh Chữ.