3 giải pháp phát triển bền vững kinh tế biển

Hiện nay, nhiều quốc gia, tổ chức đang tập trung phát triển kinh tế theo hướng kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn dựa trên đổi mới sáng tạo để vừa bảo đảm phát triển nhanh, phát triển bền vững vừa giải quyết được những thách thức về biến đổi khí hậu, nước biển dâng, ô nhiễm rác nhựa, suy thoái hệ sinh thái biển... Ngoài ra, cạnh tranh chiến lược về khai thác, sử dụng tài nguyên biển đang ngày càng trở nên gay gắt, phức tạp.

Đối với Việt Nam, quốc gia với đường bờ biển dài hơn 3.260km và diện tích vùng biển trên 1 triệu cây số vuông, giai đoạn 2018 - 2022, GRDP của 28 tỉnh, thành phố ven biển đã đóng góp khoảng 49 - 51% tổng GRDP cả nước. Tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt hơn 10,9 tỉ USD vào năm 2022, tăng mạnh so với mức 8,8 tỉ USD năm 2018; sản phẩm thủy sản Việt Nam đã có mặt tại hơn 160 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Kinh tế biển Việt Nam đang đứng trước nhiều cơ hội phát triển, nhưng cũng đối mặt không ít thách thức mang tính hệ thống, đòi hỏi phải có cách tiếp cận tổng thể, chiến lược và bền vững hơn trong điều hành, đầu tư và quản lý.

Việc khai thác quá mức khiến nguồn lợi thủy sản ven bờ suy giảm 30-40% trong vòng 10 năm. Ô nhiễm môi trường biển diễn biến khá nghiêm trọng, trong đó 70% số rác thải nhựa có nguồn gốc từ đất liền. Biến đổi khí hậu, nước biển dâng cũng đe dọa nghiêm trọng đến khoảng 30% diện tích đất ven biển, nhất là tại các đồng bằng trũng thấp. Hệ thống thể chế quản lý biển còn phân tán và thiếu liên kết. Sự chồng chéo giữa các bộ, ngành khiến việc phân công trách nhiệm thiếu rõ ràng, hiệu quả điều phối bị suy giảm. Cơ sở dữ liệu biển chưa đồng bộ, thiếu chia sẻ thông tin, làm giảm hiệu quả trong hoạch định và thực thi chính sách biển.

Vì vậy, trong thời gian tới, để phát triển kinh tế biển một cách bền vững và hiệu quả, các chuyên gia tại Hội thảo “Thể chế, quy hoạch - Cơ hội cho phát triển kinh tế biển xanh” đề xuất 3 giải pháp chính:

Thứ nhất, tiếp tục rà soát, đánh giá và đề xuất sửa đổi, bổ sung, xây dựng mới hệ thống pháp luật về biển và hải đảo nhằm thực hiện đầy đủ và toàn diện các nội dung được đề ra trong Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam. Đồng thời, cần thành lập hệ thống cơ quan quản lý nhà nước tổng hợp, thống nhất về biển và hải đảo từ trung ương đến địa phương, bảo đảm hiện đại, đồng bộ, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ quản lý hiệu quả tài nguyên, môi trường biển.

Thứ hai, đầu tư đồng bộ cho công tác điều tra cơ bản, nghiên cứu khoa học, công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực biển. Ưu tiên hình thành các trung tâm nghiên cứu, ứng dụng công nghệ sinh học biển và khai thác đáy biển sâu, đáp ứng yêu cầu phát triển dài hạn của nền kinh tế biển hiện đại.

Thứ ba, tăng cường công tác điều phối tổ chức thực hiện trên quy mô toàn quốc, nâng cao hiệu quả kiểm tra, giám sát, hướng dẫn tổ chức thực hiện các dự án, nhiệm vụ đã được xác định trong chiến lược, cũng như các chương trình, kế hoạch của các bộ ngành và địa phương có biển.

Việc phát triển bền vững kinh tế biển không chỉ là mục tiêu phát triển kinh tế đơn thuần, mà còn thể hiện rõ ý chí, quyết tâm chính trị của Đảng và Nhà nước trong bảo vệ chủ quyền quốc gia, xây dựng đất nước giàu mạnh từ biển. Những thành quả bước đầu là nền tảng vững chắc để Việt Nam tiến bước vững chắc trên con đường trở thành quốc gia mạnh về biển, giàu từ biển trong tương lai không xa.