Quảng Trị: Quyết tâm gỡ "thẻ vàng" EC vì nền ngư nghiệp bền vững

Quyết liệt xử lý vi phạm, tăng cường răn đe

Công tác chống khai thác IUU tại Quảng Trị thời gian qua đã đạt được nhiều kết quả tích cực, tuy nhiên vẫn còn những tồn tại, hạn chế cần sớm khắc phục. Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT), toàn tỉnh hiện có 775 tàu cá có chiều dài từ 6 mét trở lên với tổng công suất trên 124.600 CV. Tất cả các tàu đủ điều kiện đều đã được đánh dấu, đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép khai thác đúng quy định và cập nhật đầy đủ dữ liệu trên hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia VnFishbase.

Đáng chú ý, trong số 186 tàu cá có chiều dài từ 15 mét trở lên, đã có 183 tàu cá lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS), đạt tỉ lệ 98,38%. Thông qua hệ thống VMS, việc theo dõi và ngăn chặn tàu cá hoạt động trái phép trên các vùng biển đã được thực hiện hiệu quả, đặc biệt là cảnh báo các tàu cá hoạt động gần vùng ranh giới trên biển. Nhờ đó, đến nay tỉnh Quảng Trị ghi nhận không có tàu cá vượt ranh giới vùng biển cho phép, không có tàu vi phạm vùng biển nước ngoài.

Tại các cảng cá chỉ định, ban quản lý cảng cá đã tổ chức kiểm tra, kiểm soát tàu cá ra vào cảng đúng quy định, kiểm tra thiết bị VMS đảm bảo hoạt động liên tục 24/24 giờ trước khi rời và cập cảng. Quảng Trị cũng được ghi nhận là địa phương đi đầu trong việc triển khai áp dụng hệ thống phần mềm truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác điện tử (eCDT).

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác chống khai thác IUU tại Quảng Trị vẫn đối mặt với một số bất cập. Một số tàu cá có chiều dài từ 15 mét trở lên hoạt động các nghề như lưới vây, pha xúc, lưới rê và lồng bẫy, theo quy định phải hoạt động ở vùng khơi. Nhưng do đối tượng khai thác chính của các nghề này (cá cơm, cá nục, cá thu, mực, ghẹ) lại phân bố chủ yếu ở vùng bờ và vùng lộng, nên trong quá trình hoạt động, các tàu cá này dễ vi phạm vùng biển.

Đáng lưu ý, qua rà soát, vẫn còn một số tồn tại cần giải quyết dứt điểm. Vẫn còn 3 tàu cá của ngư dân có chiều dài từ 15 mét trở lên chưa lắp đặt thiết bị VMS. Có 18 tàu cá chưa được cấp giấy phép khai thác hoặc giấy phép đã hết hạn. Có 44 tàu đăng kiểm đã hết hạn. Trong 5 tháng đầu năm 2025, đã có 87 lượt/55 tàu cá mất kết nối VMS từ 6 giờ đến dưới 10 ngày. Một số tàu cá có chiều dài từ 24 mét trở lên cũng được ghi nhận thường xuyên hoạt động tại vùng biển gần ranh giới với các nước, tiềm ẩn nguy cơ cao vi phạm vùng biển nước ngoài.

Để khắc phục những tồn tại, hạn chế này và góp phần vào nỗ lực chung của cả nước trong tháo gỡ "thẻ vàng" EC, tỉnh Quảng Trị đã và đang tăng cường các biện pháp kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.

Mới đây nhất, vào ngày 22/5, Quyền Chủ tịch UBND tỉnh Hoàng Nam đã ký quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với ông Phan Văn Quang ở tại Khu phố 2, thị trấn Cửa Việt, huyện Gio Linh. Vụ việc xảy ra vào ngày 11/5, khi biên đội tàu tuần tra thuộc Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh phối hợp với Đồn Biên phòng Cồn Cỏ kiểm tra tàu cá số hiệu QT 98202TS - chủ tàu cá là ông Phan Văn Quang - do ông Phan Văn Dưỡng điều khiển tại ngư trường đảo Cồn Cỏ. 

Qua kiểm tra, lực lượng chức năng phát hiện tàu cá QT 98202TS không lưu giữ thiết bị VMS theo quy định. Ngày 12/5, ông Phan Văn Quang đã đến Đồn Biên phòng Cồn Cỏ làm việc và thừa nhận trước đó đã tháo thiết bị VMS từ tàu cá QT 98202TS lắp sang tàu cá QT 92189TS (cũng thuộc sở hữu của ông). Mục đích là điều khiển tàu QT 92189TS ra vùng biển xa để "bấm điểm" nhằm trục lợi từ chính sách hỗ trợ tiền dầu của Nhà nước.

Căn cứ vào tính chất và mức độ vi phạm, Quyền Chủ tịch UBND tỉnh Hoàng Nam đã ra quyết định xử phạt ông Phan Văn Quang về hai hành vi: "Tàng trữ thiết bị giám sát hành trình của tàu cá khác khi tàu cá đó hoạt động trên biển" và "Gửi thiết bị giám sát hành trình của tàu cá khi tàu cá đó đang hoạt động trên biển". 

Các hành vi này vi phạm Điều 35 Nghị định số 38/2024/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản. Tổng mức phạt đối với ông Phan Văn Quang là 150 triệu đồng, đồng thời tước quyền sử dụng văn bằng, chứng chỉ thuyền trưởng tàu cá của ông trong thời gian 9 tháng. Vụ việc này là một minh chứng cho thấy sự quyết liệt của tỉnh trong việc xử lý nghiêm các hành vi gian lận, vi phạm quy định về IUU.

Giải pháp đồng bộ từ cơ quan chức năng đến cộng đồng ngư dân

Để giải quyết dứt điểm các tồn tại và ngăn chặn vi phạm, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã yêu cầu các đơn vị chức năng phối hợp chặt chẽ với các địa phương ven biển, cơ quan liên quan để rà soát, xác định nguyên nhân, vị trí các tàu cá chưa lắp thiết bị VMS, không có giấy phép khai thác hoặc giấy phép đã hết hạn, tàu hết hạn đăng kiểm. 

Các biện pháp kiểm soát, giám sát tàu cá được tăng cường. Các lực lượng kiên quyết không cho tàu cá không đủ điều kiện hoặc có nguy cơ cao vi phạm IUU ra khơi. Việc kiểm soát sản lượng, nguồn gốc hải sản qua eCDT tiếp tục được thực hiện hiệu quả.

Công tác kiểm tra, giám sát hoạt động tàu cá trên biển qua hệ thống VMS được tăng cường 24/24 giờ, đặc biệt đối với nhóm tàu cá có nguy cơ cao vi phạm vùng biển nước ngoài. Khi phát hiện tàu cá hoạt động gần ranh giới và mất kết nối VMS (khoảng cách từ 15 hải lý), lực lượng chức năng sẽ thực hiện ngay việc thông báo, cảnh báo và liên lạc với chủ tàu, thuyền trưởng yêu cầu bật thiết bị VMS và không đưa tàu cá vượt ranh giới cho phép khai thác trên biển. Các hành vi vượt ranh giới vùng được phép khai thác hoặc mất kết nối VMS không báo cáo vị trí về bờ sẽ bị xử phạt nghiêm khắc.

UBND tỉnh cũng đã có văn bản chỉ đạo cụ thể các lực lượng. Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh được yêu cầu tăng cường kiểm tra, kiểm soát đảm bảo 100% tàu cá xuất bến tuân thủ các điều kiện theo quy định của pháp luật. Kiên quyết xử phạt các chủ tàu cá, thuyền trưởng vi phạm hành chính liên quan đến khai thác IUU. 

Công an tỉnh được giao nhiệm vụ áp dụng các biện pháp kỹ thuật, nghiệp vụ (trinh sát, theo dõi, giám sát, phát hiện, ngăn chặn) để ngăn chặn tàu cá và ngư dân có ý định vi phạm vùng biển nước ngoài ngay tại cộng đồng. Công tác điều tra, xử lý nghiêm các chủ tàu, thuyền trưởng, môi giới đưa tàu cá, ngư dân vi phạm vùng biển nước ngoài, tháo gửi, vận chuyển thiết bị VMS trái quy định cũng được nhấn mạnh.

Nâng cao nhận thức ngư dân: "Chìa khóa" quan trọng

Song song với việc tăng cường kiểm soát và xử phạt, công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của ngư dân đóng vai trò vô cùng quan trọng. Các lực lượng chức năng trên địa bàn tỉnh, như Cảnh sát biển và Bộ đội Biên phòng, đang tích cực triển khai đồng bộ các giải pháp này. 

Đồng thời phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương và các lực lượng vũ trang khác để tổ chức tuyên truyền các nội dung về biển đảo, pháp luật và các quy định về khai thác IUU. Với nhiều phương thức tuyên truyền được đổi mới, chú trọng tiếp cận sát với từng đối tượng, linh hoạt sử dụng nhiều hình thức như tổ chức hội nghị tập huấn, cấp phát tờ rơi, tuyên truyền qua phương tiện thông tin đại chúng.

Có thể nói, bên cạnh sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, các ngành, chủ thể quan trọng nhất trong việc gỡ "thẻ vàng" EC vẫn chính là những ngư dân đang ngày ngày vươn khơi bám biển. Vì vậy, bản thân các ngư dân cần nâng cao nhận thức, tự giác chấp hành tốt hơn các quy định về ngư trường đánh bắt, ghi chép nhật ký. Điều này không chỉ vì lợi ích của chính ngư dân mà còn góp phần xây dựng, phát triển nghề cá bền vững.

Với sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ từ các cấp chính quyền, lực lượng chức năng và sự hợp tác, nâng cao ý thức của cộng đồng ngư dân, tỉnh Quảng Trị đang thể hiện quyết tâm cao độ nhằm sớm khắc phục triệt để những tồn tại, hạn chế, cùng cả nước chung tay gỡ bỏ cảnh báo "thẻ vàng" của EC, hướng tới một tương lai phát triển bền vững cho ngành thủy sản Việt Nam.