Thượng tướng Trần Văn Trà và những trang hồi ký còn dang dở

Đại tá Nguyễn Viết Tá, một trong những người có vinh dự phục vụ Thượng tướng Trần Văn Trà trong quá trình viết hồi ký từng chia sẻ: "Cuối năm 1977, Tổng cục Chính trị yêu cầu Thượng tướng Trần Văn Trà viết hồi ký về chiến trường B2. Do vậy, tôi và nhà văn Võ Trần Nhã được điều từ Cục Chính trị Quân khu 7 về Ban Tổng kết chiến tranh B2, thực hiện sưu tập tư liệu, khai thác nhân chứng lịch sử, những tấm gương đồng bào, chiến sĩ từng chiến đấu trên chiến trường B2 để ông trực tiếp viết cuốn hồi ký…

Trong những buổi làm việc, ông kể lại khá chi tiết sự chỉ đạo của Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương, Bộ Tổng Tư lệnh, Trung ương Cục; sự thực hiện của Quân ủy, Bộ Chỉ huy chiến trường B2. Ông nói: "Nếu thi hành một cách máy móc khi tình hình đã thay đổi là không đúng sự chỉ đạo của trên, vì chỉ thị của trên căn cứ báo cáo, nhưng khi đến chiến trường tình hình đã có chuyển biến, cần chấp hành sáng tạo, đúng ý đồ của trên… Cũng qua thu thập tư liệu và nhân chứng, trong hồi ký ông đã nêu nhiều tấm gương chiến đấu của quân và dân B2"⁽¹⁾.

Thế nhưng, công trình hồi ký lớn lao ấy vẫn chưa kịp hoàn thành trọn vẹn, thì Thượng tướng Trần Văn Trà đã ra đi, để lại nỗi tiếc thương vô hạn trong lòng đồng đội và nhân dân. Toàn bộ di cảo đồ sộ của ông, được gia đình gìn giữ cẩn trọng suốt nhiều năm và tin cậy giao cho TS. Quách Thu Nguyệt. Bằng sự kính trọng sâu sắc đối với Thượng tướng Trần Văn Trà và tinh thần tôn trọng tư liệu lịch sử, TS. Quách Thu Nguyệt đã chọn lọc, chỉnh lý và biên soạn những tư liệu đó thành bộ sách hai tập "Thượng tướng Trần Văn Trà và những chặng đường lịch sử B2 Thành đồng", được Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản năm 2021.

Với giá trị lịch sử lớn lao và tầm khái quát lý luận sâu sắc về cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại của dân tộc Việt Nam trong thế kỷ XX, bộ sách đã thu hút sự quan tâm đặc biệt của đông đảo độc giả, nhà nghiên cứu và những người yêu lịch sử.

Cuốn sách là sự kết hợp hài hòa giữa hồi ký cá nhân và tổng kết chiến lược, giữa cảm xúc của người lính - vị tướng và cái nhìn sắc bén của nhà tổng kết chiến tranh. Tác phẩm không chỉ tái hiện sinh động chặng đường 30 năm chiến đấu kiên cường của quân và dân B2 thành đồng, mà còn phân tích thấu đáo nghệ thuật quân sự, lý giải những nguyên nhân thành công, thất bại và rút ra những bài học kinh nghiệm quý báu trong chỉ đạo cuộc kháng chiến.

Đây thực sự là một cuốn sách không chỉ để đọc, mà còn để hiểu sâu hơn giá trị của hòa bình, của độc lập, và của những con người đã góp phần làm nên lịch sử.