Ngân hàng "ngần ngại" cho vay dự án nhiệt điện, thuỷ điện, than

Trong những năm gần đây, tín dụng xanh tại Việt Nam đã có sự tăng trưởng đáng kể. Theo thống kê từ Ngân hàng Nhà nước, dư nợ tín dụng xanh tăng trưởng bình quân hơn 21,2%/năm, đạt trên 704.244 tỷ đồng (tính đến hết tháng 4/2025), chiếm 4,3% tổng dư nợ toàn nền kinh tế. Trong đó, nguồn vốn tín dụng xanh chủ yếu tập trung vào: Năng lượng tái tạo và năng lượng sạch 37%; Nông nghiệp xanh 29%. Đây là một tín hiệu tích cực, cho thấy sự quan tâm của hệ thống ngân hàng đối với các dự án bền vững.

Tuy nhiên, tỷ trọng của tín dụng xanh trong tổng dư nợ tín dụng vẫn còn khá khiêm tốn. Điều này cho thấy nguồn vốn dài hạn cho các dự án bền vững vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu. Một trong những rào cản lớn nhất là việc tiếp cận nguồn vốn cho các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs). Khoảng 65% SMEs đang gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn tài chính cho các dự án xanh của mình, chủ yếu do chi phí đầu tư cao, thiếu năng lực lập dự án bài bản, và chưa sẵn sàng chuyển đổi.

Đặc biệt, một xu hướng đáng chú ý là sự ngần ngại ngày càng tăng của các ngân hàng trong việc cấp vốn cho các dự án như nhiệt điện, thủy điện truyền thống và đặc biệt là điện than. Các ngân hàng cho biết, họ cũng đang phải "xanh hóa" để đáp ứng yêu cầu từ khách hàng. Trong khi, các dự án nhiệt điện, thủy điện và điện than đều là những lĩnh vực có phát thải cao. Rủi ro quản trị môi trường ở các ngành này đã đến ngưỡng khiến ngân hàng phải cân nhắc kỹ lưỡng.

Theo các ngân hàng thương mại, hầu hết các doanh nghiệp áp dụng những tiêu chí phát triển bền vững hiện nay đều lo lắng chi phí áp lực lên giá thành hàng hóa. Vấn đề là mô hình tài chính nào sẽ phù hợp, doanh nghiệp “xanh” tới mức nào, từ đó ngân hàng mới tư vấn được mô hình tài chính phù hợp cho từng doanh nghiệp.

Tại Diễn đàn Quản lý nguồn nước trong sản xuất công nghiệp Việt Nam năm 2025, ông Đinh Hồng Kỳ - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM (HUBA), thừa nhận: Ngân hàng dù có chương trình ưu đãi, nhưng không thể “nhắm mắt rót vốn”. Họ cần những mô hình tài chính phù hợp với từng cấp độ xanh hóa của doanh nghiệp. Điều này khiến một bộ phận lớn doanh nghiệp, đặc biệt là SME, vẫn đang loay hoay đứng ngoài cuộc chơi xanh.

Hiện có nhiều chính sách ưu đãi dành cho các dự án xanh: Ưu đãi về đất đai, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế nhập khẩu; Hỗ trợ lãi suất cho vay từ Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam; Cho vay tín chấp hoặc bảo lãnh tín dụng cho dự án tái sử dụng nước thải, xử lý chất thải.

Tuy nhiên, theo ông Phan Thế Dương (Cục Môi trường - Bộ NN&MT), để hấp thụ được chính sách này, doanh nghiệp cần chủ động hơn nữa trong việc lập kế hoạch và chuẩn hóa tiêu chí môi trường.